Co-ouderen tijdens de feestdagen is een ware puzzel: ‘Iedereen tevreden houden kan niet’

De kerstboom was nauwelijks afgetuigd toen Marlies (39) en haar ex René tijdens de over­dracht van hun kinderen Jurre (10) en Boaz (8) na een fikse realitycheck met elkaar om tafel gingen. Volgende kerst moest het helemaal anders, constateerden ze gedesillusioneerd na een toch wat naïeve blik op de feestdagen, zo vlak na de scheiding – nu drie jaar geleden.

Marlies: “We hadden bedacht dat we gescheiden levens zouden leiden, maar de feestdagen samen zouden blijven doen. Dat bleek in de praktijk helemaal niet haalbaar. Mijn moeder zat met het gezicht als een oorwurm aan de kerstdis omdat ze René van alles verweet en hem eigenlijk niet langer welkom achtte, mijn schoonouders dachten door mijn aanwezigheid dat onze scheiding ‘gewoon een fase’ was die wel weer zou overwaaien. Ook de kinderen begrepen er niets van. Waarom gescheiden levens leiden en wonen in twee huizen, als het samen nog zo ouder­wets gezellig was?

Nu René en ik – we spreken begin januari – toch de vakanties voor het komende jaar moesten verdelen, konden we maar beter helemaal een nieuwe modus vinden. We besloten ieder één kerstdag met de kinderen te nemen en sinterklaas en oudjaar om en om te doen. Alleen de kinderverjaardagen wilden we samen blijven vieren. Op deze manier zou er geen overkill aan feesten en cadeaus ontstaan.”

Nieuwe partners

Wat Marlies en René niet hadden voorzien, was dat de zaken er heel anders voor zouden komen te staan als een van hen of beiden nieuwe partners zouden krijgen. En dat was precies wat niet lang daarna gebeurde. Dat wierp opeens een veel complexere puzzel op. Want beide nieuwe partners hadden ook kinderen, en moesten de feestdagen ook weer verdelen met hun exen. En die exen hadden op hun beurt óók weer nieuwe partners.

“Het geno­gram besloeg zowat een rol behang; iedereen tevreden houden kon niet”

Marlies: “Op een avond hebben René en ik met alle familieafspraken van onze partners én hun exen in het achterhoofd een fles wijn opengetrokken, en zijn letterlijk alles gaan uittekenen. Dat genogram besloeg zowat een rol behang; het bleek onmogelijk om iedereen tevreden te houden. Dus beperkten we ons tot ons ‘kerngezin’ plus aanhang: René en zijn vriendin, mijn vriend en ik, en alle kinderen die daarbij hoorden.

Alles in één keer

De uitkomst: sinterklaas vieren we sindsdien één keer als moderne familie met René en zijn vriendin en mij en mijn vriend en alle samengestelde (stief)kinderen samen. Eerste kerstdag bezoeken mijn vriend en ik met al onze kinderen zijn familie, tweede kerstdag viert René kerst met alle (stief)kinderen bij mijn ex-schoonfamilie.

Mijn eigen familie heeft een derde kerstdag in het leven geroepen, speciaal voor ons gecompliceerde patchworkgezin. Bij de familie van de stiefmoeder van mijn kinderen luistert het niet zo nauw, maar is nieuwjaarsdag weer heilig. Mijn kinderen vieren dus drie keer kerst en twee keer een jaarwisseling. Maar dan vieren ze ook nog twee tot vier keer Pasen, en elke verjaardag twee keer omdat het in één keer niet te huisvesten valt met die samengestelde meute én de bonusfamilies die ons moderne gezin maar lastig vinden.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over de twee keer zomervakantie voor Jurre en Boaz én twee keer wintersport – tripjes in wat voor familiesamenstelling dan ook in andere schoolvakanties daargelaten.”

Een avond puzzelen

Af en toe is het gekkenwerk, en niet wat Marlies en René van tevoren wilden. “Maar hoe we ook puzzelen, feestdagen betekenen sinds de scheiding chaos. Onze kinderen hebben alleen al acht (bonus)grootouders; tel maar uit wat daarbij komt kijken aan (stief)ooms, tantes, neefjes en nichtjes. Dat is nu eenmaal de consequentie van ónze beslissing om uit elkaar te gaan – en daar hebben de betrokkenen maar mee te dealen.

“Dubbel zoveel familie betekent ook dubbel zoveel liefde”

Daar voel ik me ontzettend schuldig over, zeker wanneer ik de rust bij vrienden met traditionele gezinnen zie. Maar tegelijkertijd brengt dubbel zoveel familie voor onze kinderen ook dubbel zoveel liefde. Ja, ook al zijn er heus de nodige akkefietjes, tussen ruziënde stiefbroertjes en -zusjes met loyaliteitsconflicten en vier betrokken ouders die allemaal hun eigen overtuigingen en pijnen hebben.

Toch zit ik daar met liefde af en toe een avond op te puzzelen met mijn ex. Dat we dat samen kunnen en ook nog allebei bereid zijn om water bij de wijn te doen, maakt me trots en dankbaar.”

Lees ook – Om en om de kinderen met de feestdagen: ‘Dit jaar wordt het kerst in overdrive’ >

Co-ouderen

Co-ouderschap is tegenwoordig min of meer de norm wanneer ouders uit elkaar gaan, maar of het altijd een goed idee is, betwijfelt Chimène (40), moeder van twee dochters (9 en 7). Twee jaar geleden scheidde ze van haar man Bart, na een huwelijk dat op de eerste wittebroodsweken na nooit gewerkt had.

“Ons gezinsleven vormden we grotendeels om Bart heen, de feestdagen incluis”, vertelt ze. “Dus stelde ik mijn familie teleur toen ik onze traditionele eerste kerstdag samen na mijn ontmoeting met Bart verruilde voor een nieuwe eerste kerstdagtraditie met zijn familie. Hetzelfde gold voor sinterklaas. Het ging er nogal extravagant aan toe qua cadeaus op die feesten, iets waar mijn familie niet achterstond. En zo verwaterden die banden steeds meer.

In het ouderschaps­plan dat we opstelden in samenwerking met scheidingsmediator spraken Bart en ik af dat we eerste kerstdag van hem en de kinderen lieten, dan zou ik altijd de tweede dag hebben. Maar na al die jaren sinterklaas zonder mijn kinderen, wilde ik dát feest wel weer eens met ze vieren in het bijzijn van mijn eigen familie.

Ondenkbaar, vond Bart. En onbespreekbaar. Dus vieren mijn kinderen sindsdien twee keer sinterklaas: één keer met hun vader in een zee van dure cadeaus en één keer met mijn familie, waar de avond vooral draait om spelletjes, dobbelcadeautjes en gourmetten. Drie keer raden in welke avond ze meer zin hebben.”

Op de tweede plek

Voor Chimène voelt co-ouderen als een bijna onmogelijke opgave. “Want elke keer dat ik probeer iets af te stemmen over de kinderen, bedenkt Bart nieuwe regels. Co-ouderschap betekent nog meer overleggen met je ex dan toen je nog samen was en jezelf op de tweede plek kunnen zetten. Maar juist gunnen en communicatie zitten er bij ons niet in.”

“Co-ouderschap betekent nog meer overleggen met je ex dan toen je nog samen was”

Haar familie ziet het tafereel met lede ogen aan. “Uiteindelijk kwam mijn moeder met de oplossing: eens per jaar, ergens ruim na Pasen, vieren we een zelfbedacht lentefeest. Een soort Kerstmis, Pasen en oudjaar ineen. Dat is misschien nog wel leuker dan de officiële feestdagen. Dan huren we een boerderij in België. Iedereen kookt, we maken surprises, nemen muziekinstrumenten mee en maken er een dol logeerfeest van.

Ontzettend goed voor het aanhalen van de familiebanden. Maar op eerste kerstdag, wanneer iedereen in mijn familie eigen plannen heeft en mijn kinderen bij hun vader zijn, zit ik moederziel alleen. Nee, geen greintje zelfmedelijden. Want de keerzijde is dat ik om het jaar grenzeloos kan feesten met oudjaar, wanneer ik de kinderen ook niet heb. Ik ga weer als vanouds naar de grootste feesten en sta nog op de bar wanneer mijn vriendinnen met een onuitgeslapen kater om zes uur ’s ochtends voor Peppa big zitten. Co-ouderschap heeft soms ook voordelen.”

Lees ook – ‘De kerstvakantie zonder mijn kinderen was een ware kwelling’ >

Onoplosbare puzzel

Is het afstemmen van gezinsagenda’s en omgangsregelingen al een bijna onoplosbare puzzel na de scheiding, de feest­dagen zónder kinderen zijn het ergst van alles, vindt ook Sari (42).

“Aanvankelijk leek co-ouderen een piece of cake, toen mijn ex en ik vier jaar geleden net uit elkaar waren. Hij was verliefd op een ander en bracht alle vakanties en feest­dagen het liefst met haar door. Dat ik onze kinderen Juno (10) en Mats (8) wel voor mijn rekening nam vond hij maar wat makkelijk, en ik alleen maar dolgezellig.

Tot zijn vriendin en hij een kind kregen en hun kersverse familieleven graag deelden met onze kinderen. Hoezeer ik onze kinderen én mijn ex dat leven ook gunde, de consequentie was dat ik opeens op sinterklaasavond alleen was. Ik besloot de eenzaamheid te verdringen met een Tinderdate in een wijnbar, maar dat maakte het alleen maar treuriger. De man in kwestie bleek geen match en de kroeg was praktisch uitgestorven; het voelde nog eenzamer dan ik me waarschijnlijk in mijn eentje had gevoeld op mijn eigen, veilige bank.

Single, maar niet alleen

De kerst die volgde was zo mogelijk nog vreselijker. Na een warm familiediner bij mijn ouders op eerste kerstdag, leverde ik Juno en Mats de volgende ochtend nog voor het kerstontbijt af bij hun vader. In de auto terug naar huis kwam de mokerslag. Het leek wel een Hollywoodfilm: overal zag ik gezinnen in volgepakte auto’s, bij de buren brandden kerstlichtjes, drie generaties families wandelden gezamenlijk op straat. Ik kon de rest van de dag niet meer stoppen met huilen.

De volgende dag en inmiddels opgedroogd appte ik alle single vrouwen die ik kende en intro­duceerde ik It won’t be lonely this Christmas: een Amerikaans diner bij mij thuis voor iedereen die alleen zit met kerst. Dit jaar host ik het voor de derde keer, maar voor het eerst niet in mijn eentje; ik ben verliefd. Op een eveneens gescheiden vader. Die had ik natuurlijk thuis kunnen laten, maar dat is nu juist niet de insteek van het feest: geen single hoeft dan alleen te zijn. Wie weet is het over een paar jaar wel een vriendenfeest geworden met allemaal verse stellen.”

Lees ook – Kerst na de scheiding: ‘Met m’n single vrienden houd ik een dit-is-geen-kerst-diner’ >

Twee generaties bonuskinderen

Eenvoudig is het dus nooit, co-ouderschap in december. “Of eenhoofdig gezag in december”, vult Rachel (43) aan. Van co-ouderschap was geen sprake na haar scheiding, acht jaar geleden. Vanwege ernstige psychische problemen van haar ex kreeg ze in haar eentje het ouder­lijk gezag over haar dochters Sylvie (14) en Lina (11), een enorm karwei op zich. En toen kwam ze Jan tegen, die ook twee kinderen had.

“We belandden in hetzelfde genogram als elk co-ouderend gezin. Want mijn kinderen en ik waren dan wel vrij om onze feestdagen en vakanties in te richten zoals we zelf wilden, maar bij mijn vriend kwam ook een ex kijken, die op haar beurt weer een relatie had.

Sinterklaas was geen punt, dat vierden we al een tijdje niet meer. Die dag kon dus probleemloos naar zijn ex, met wie ik het overigens uitstekend kan vinden. Maar waar eerste kerstdag met mijn familie heilig was en mijn vriend en Jans kinderen meer dan welkom waren, gold dat ook voor haar. Jan en ik hebben ons erbij neergelegd dat zijn kinderen dus nooit kerst met mijn familie zullen vieren.

Tweede kerstdag was voor de kinderen en mij toch altijd al een rommeldag, nu is dat onze kerst als volledig gezin. Dan pakken we cadeautjes uit onder de kerstboom, brengen de dag door in pyjama en kijken kneuterige kerstfilms. Het enige minpunt is dat Jans moeder ons nooit ziet met kerst, want die heeft dan verplichtingen bij haar eigen bonus­kinderen met wie Jan geen band heeft – volg je het nog?

Geen man overboord: haar nodigen we gewoon gezellig uit met oud en nieuw. Dat vieren we traditiegetrouw met een enorme groep vrienden en bijbehorende kinderen, maar mijn schoonmoeder houdt wel van een feestje.”

Chaotische maand

Zou een van deze vrouwen haar scheiding heroverwegen met de co-ouderervaringen van nu – zeker in een toch al chaotische maand als december?

“Geen seconde”, zegt Chimène, “want geen kind is gebaat bij ongelukkige ouders. Dat een gelukkige patchworkfamilie voor Bart en mij gesteggel en gedoe betekent is niet hun probleem en al helemaal niet iets waarmee ik ze wil belasten.”

“Dat het gedoe betekent is niet het probleem van de kinderen”

Ook Marlies zou het een tweede keer niet anders doen. “Als exen zijn René en ik leuker voor de kinderen dan als partners. Ik denk dat dat ze een goed voorbeeld geeft van hoe het ook kan. Dat er niet één heilige graal is voor hoe je je gezin inricht.”

“Als je er dan ook nog eens samen uitkomt wanneer dingen geregeld moeten worden en het belang van de kinderen altijd voorop stelt, levert dat alleen maar veilig gehechte, gelukkige kinderen op”, vindt Sari.

Sterker nog: Rachel zou wensen dat ze zelf co-ouderschap had. “Dat ik geen ex heb om mee te sparren of me te ontlasten is zwaarder dan een co-ouderschap in een eeuwigdurend december. Hoe fijn mijn kinderen en ik het ook hebben, en hoezeer ik me ook realiseer dat het echt niet anders kon dat hun vader vertrok uit hun leven, ik had het veel liever samen gedaan – voor hen en voor mij. Als het co-ouderschap van Jan betekent dat we af en toe wat concessies moeten doen, dan doen we die met liefde. It takes nu eenmaal a village to raise a child; in dit geval een kerstdorp.”

In de glossy Kek Mama lees je de mooiste verhalen, meest herkenbare columns en de leukste fashion en lifestyle tips. Abonneer je nu voor slechts €29,95 per jaar en ontvang de glossy als eerste op je deurmat.