Geterroriseerd door je eigen kind: ‘Ze treitert haar zusje tot er ruzie komt en ontkent daarna alles’

Ilse (35) heeft een relatie met Kaj (39) en is moeder van Sophia (7) en Fee (3):

“Sophia’s start op deze wereld was een slechte. Na een voldragen zwangerschap moest ze meteen aan de beademing en in de couveuse. In de placenta werden infarcten aangetroffen. ‘Heeft u gerookt?’ werd mij gevraagd. Maar ik had tijdens de zwangerschap geen sigaret aangeraakt.

Als ik eraan terugdenk is het vanaf het allereerste begin onrustig geweest rondom Sophia; ik had tijdens mijn zwangerschap last van bloedverlies en voelde met regelmaat amper leven. Toen we haar mee naar huis kregen, begon het huilen. Acht weken lang deed ze niets anders. Kaj en ik waren ten einde raad. Ik liep op mijn tandvlees. Kaj kwam overdag even van zijn werk naar huis om mij de tijd te geven een boterham te eten. ’s Avonds aten we om en om.

Ik ben weleens buiten gaan staan als Sophia weer lag te brullen. Ik kon het gewoon niet meer horen. ‘Ik gooi haar in de GFT-bak!’ heb ik zelfs geroepen. Dit was niet wat ik me bij het prille moederschap had voorgesteld. Van een roze wolk was geen sprake. Uiteindelijk heeft het ziekenhuis ingegrepen. Sophia werd twee weken opgenomen, zodat wij weer tot rust konden komen. En ze werd ingebakerd, daar werd ze een compleet ander kind van. Eindelijk stopte het huilen.

Veranderingen

Mijn eigen moeder overleed toen ik zeventien was. Ik denk dat ik Sophia daardoor als baby en peuter heel veel aandacht heb gegeven. Het was compensatiegedrag, maar op het moment zelf had ik dat niet door. Ik speelde constant met haar en nam geen seconde de tijd voor mezelf. Ik kreeg daar weleens opmerkingen over, maar daar trok ik me niet veel van aan.

Een week nadat Fee geboren werd, moest Sophia voor het eerst naar school. Dat was pittig voor haar. Er veranderde thuis nogal wat en dan kwam dat er ook nog eens bij. We hebben er zeker wel over nagedacht haar nog wat langer of wat extra dagen thuis te houden, maar dat leek ons niet verstandig; dan zou ze misschien helemaal niet meer willen.

“Dat ik maar één ding tegelijk kan, snapte ze niet”

Thuis begon Sophia vreemd gedrag te vertonen. Als ik Fee de fles gaf, kwam ze bijvoorbeeld voor me staan en hield ze, terwijl ze mij strak aankeek, een beker drinken ondersteboven. Daar werd ik uiteraard boos om. Vervolgens begon ze dan heel hard te huilen. ‘Ik wil spelen, ik wil spelen!’ riep ze. Dat ik maar één ding tegelijk kan, snapte ze niet. Het speelgoed vloog regelmatig door de kamer als ik geen gehoor gaf aan wat zij wilde. Als het echt de spuigaten uitliep, zette ik haar op de gang. Daarna volgde meestal wel een ‘sorry’ en dan leek het ook echt wel alsof ze begreep dat het niet oké was wat ze deed. Maar de volgende dag – of al eerder – begon alles weer opnieuw.

Lees ook – Broertje of zusje op komst? Zo bereid je je kind voor >

Oorlog in huis

Het afscheid nemen op school werd een steeds grotere ramp. Sophia wilde echt niet dat ik wegging. Toen corona uitbrak, moesten we de kinderen bij het hek overdragen. Gek genoeg ging dat ineens perfect. Op school en op de bso deed en doet Sophia het prima. Daar gedraagt ze zich voorbeeldig. Zodra ze thuiskomt, in haar veilige omgeving, gaat het mis. Ik hoef maar één ding verkeerd te zeggen of ze ontploft. Als het niet gaat zoals Sophia het in haar hoofd heeft, wordt het oorlog.

“Op school gedraagt ze zich voorbeeldig. Zodra ze thuiskomt, in haar veilige omgeving, gaat het mis”

Ook in de ochtend heeft ze daar een handje van. Zo bedacht ze onlangs dat ze als eerste naar beneden wilde. ‘Ik wil alles zelf doen’, zei ze. Dat kwam mij niet uit. Ik had ook een schema en moest de vaatwasser nog uitruimen en het brood smeren. ‘STOP!!!’ riep ze. Dat doet ze als ze tegenspraak krijgt, heel hard stop schreeuwen. Ze werd ontzettend boos en ik kon in de vroege ochtend meteen al een strijd aangaan. Het is zo vermoeiend. Het sloopt je.

Aan Fee zie ik hoe het ook kan. Zij is compleet anders, veel rustiger. En wat ik heel erg vind: ze is bang voor Sophia. Zeker als die weer een woedeaanval krijgt en heel hard schreeuwt, zie ik Fee in elkaar krimpen. Sophia pest haar ook veel. Echt treiteren. Dan prikt ze bijvoorbeeld net zolang met een vinger in haar zusje tot er ruzie komt. Als ik ingrijp, ontkent Sophia alles. ‘Fee sloeg me’, zegt ze dan bijvoorbeeld met een stalen gezicht. Ze liegt niet vaak, maar ze heeft er geen enkel probleem mee het te doen. Heel, heel soms spelen ze samen. Van die spaarzame minuten kan ik dan intens genieten; ik weet dat het van korte duur is.

Ontregeld

Met veranderingen kan Sophia niet goed overweg. Als ze onder de douche staat, tel ik hardop de minuten af die ze nog heeft. ‘Je hebt nog vier minuten. Nog drie…’ Bereid ik haar niet op die manier voor, dan wordt ze kwaad. Ook spannende evenementen ontregelen haar volledig.

Sinterklaas en kerst geven Sophia veel te veel prikkels, dan wordt haar gedrag alleen maar erger. En als ze met de feestdagen een kleiner cadeautje dan Fee krijgt, kan ze ontzettend boos worden en is de sfeer verpest. Kaj en ik lopen dan ook vaak op eieren. Onze relatie heeft flink onder de grillen van onze oudste dochter te lijden. Het is een heel naar gevoel dat je je eigen kind soms echt een rotkind vindt.

Een front vormen

Kaj en ik zitten niet altijd op één lijn als het om opvoeden gaat. Ik ben geneigd de kant van Sophia te kiezen, ik zie namelijk dat ze dit zelf ook niet wil. Ze kan er niet altijd iets aan doen hoe ze reageert. Ik zie haar worsteling en dat doet me pijn. Als we weer eens in een strijd verwikkeld waren en Kaj trad op, viel ik hem af in haar bijzijn. Dat gaf een verwarrend signaal, helemaal als Kaj en ik daar vervolgens ook nog eens samen ruzie over kregen.

Kaj is een stuk geduldiger dan ik, maar als zijn geduld op is, is het ook echt op en volgt er een straf; Sophia moet dan bijvoorbeeld naar haar kamer. De spanningen tussen Kaj en mij zijn zo hoog opgelopen dat we ons uiteindelijk tot relatietherapie hebben gewend. Dat heeft zeker geholpen. We snappen nu beter van elkaar hoe we erin staan en proberen meer één front te vormen, dat voelt voor Sophia duidelijk en daardoor veilig. Voor mij houdt dat in dat ik consequenter moet zijn.

Hulp zoeken

Mijn mentale gezondheid heeft te lijden onder de situatie met Sophia. Begin dit jaar heb ik een burn-out gehad, waarvoor ik antidepressiva heb gekregen. Waar een ander in zo’n situatie thuis kan herstellen, wilde ik zo snel mogelijk weer aan het werk. Thuis werd ik gek, daar was de oorzaak van de problemen te vinden.

“Na mijn burn-out wilde ik zo snel mogelijk weer aan het werk”

We hebben inmiddels niet alleen hulp voor onszelf, maar ook voor Sophia ingeschakeld. We willen haar helpen en daarnaast ook voorkomen dat we een hekel aan haar krijgen. Daar kan een ander zich misschien weinig bij voorstellen, maar dat gebeurt als je altijd maar aan het strijden bent. Sophia maakt ons voor alles en nog wat uit; ze noemt mij ‘kutmama’ en Kaj ‘kutpapa’ of ‘idioot’ en Fee regelmatig ‘stomme Fee’. Waar ze dat soort woorden leert weet ik niet. Niet van ons in elk geval.

Constant strijd

Het is geen onderwerp waar je even makkelijk over vertelt; ik wil Sophia beschermen. Alleen mijn beste vriendin weet het, zij heeft ook een kind dat niet de makkelijkste is. Toch deel ik nu in welke situatie we ons bevinden, omdat ik weet dat wij niet de enigen zijn.

Vorige week haalde ik Sophia op uit de bso. Fee zat al in de auto toen Sophia bedacht dat ze haar vriendinnetje nog iets wilde laten zien. Ik zei dat dit morgen ook kon. Meteen begon ze op de auto te slaan. Ze wilde voorin zitten, gilde ze. Ik zei dat ze achterin moest gaan zitten.

De hele rit heeft ze met haar voeten tegen mijn stoel getrapt. Toen ik daar iets van zei, ontplofte ze weer: ‘Kutmama! Ik mag niets van jou!’ Eenmaal thuis probeerde ze direct over de schutting te klimmen. Wéér strijd. Kaj was al thuis en hoorde ons al van verre aankomen. Bij binnenkomst smeet Sophia haar jas en tas op de grond en de rest van de avond heeft zij met haar boosheid de sfeer bepaald.

Lees ook – Heathers zoon heeft gedragsproblemen: ‘Niemand wil oppassen of met hem spelen’ >

Vol hoofd

Kaj en ik hebben allebei het idee dat er meer aan de hand is met onze dochter. De juf heeft het woord autisme al laten vallen, maar ze sluit ook hoogbegaafdheid niet uit. Sophia is ongelooflijk perfectionistisch. Er hoeft maar één foutje op papier te staan of ze verscheurt het.

Op vakantie blijven we altijd in Nederland en dat valt eigenlijk steevast tegen. Sophia kan niet op een andere plek aarden. De strijd gaat daar nog heviger door dan thuis. Het moet precies gaan zoals zij het wil. Als ze wil gaan zwemmen, moeten we zwemmen. Doen we dat niet, dan krijgt ze een woedeaanval. ‘Mijn hoofd zit zo vol’, vertelde ze ons de laatste vakantie. Ze weet zelf ook dat er iets aan de hand is. Het is heel verdrietig.

Intense buien

Ik lig wakker van de situatie. Voortdurend zoek ik de schuld bij mezelf; wat moet ik anders doen? Waar heb ik het verkeerd gedaan? Ik wil handvatten hebben waarmee we verder kunnen. Niets helpt. Boos worden niet, negeren niet, haar stevig vasthouden niet en erover praten niet.

“Ik zoek de schuld vaak bij mezelf; wat moet ik anders doen?”

Als Sophia boos is, treedt ze buiten zichzelf. Op de allerergste momenten lijkt ze zelfs dwars door je heen te kijken. Ze kijkt je wel aan, maar ziet je niet, haar ogen zijn leeg. Na afloop van zo’n heel intense bui is ze kapot, ze weet dan niet te vertellen wat er precies is gebeurd. Sophia krijgt momenteel speltherapie, maar vooralsnog zet dat geen zoden aan de dijk. We hebben nu aan de bel getrokken bij de jeugd-ggz.

Grootste wens

Aan de toekomst durf ik niet te denken. Sophia is nu zeven; hoe gaat ons leven eruitzien als ze in de puberteit komt? Ik hoop dat we de juiste hulp krijgen. Ik hoop dat Sophia beter in haar vel komt te zitten. Mijn grootste wens is een huis vol rust en gezelligheid. Ik probeer zoveel mogelijk momentjes met Fee samen te creëren, ik wil niet dat zij eronder te lijden heeft. Maar voorkomen kan ik dat niet.

“Elke avond zeg ik dat ik van haar hou, maar ik vind het steeds lastiger op te brengen”

Ik probeer Sophia iedere avond met een lief woord en een dikke knuffel naar bed te brengen. Er gaat geen avond voorbij dat ik niet zeg dat ik van haar hou, maar ik vind het allemaal wel steeds lastiger op te brengen. Onze energie raakt op.”

Om privacyredenen zijn de namen gefingeerd.

In de glossy Kek Mama lees je de mooiste verhalen, meest herkenbare columns en de leukste fashion en lifestyle tips. Abonneer je nu voor slechts €29,95 per jaar en ontvang de glossy als eerste op je deurmat.