Zedenrechercheurs over niet-leuke geheimen: ‘Je wilt mama toch niet verdrietig maken?’

Sam heeft een vervelend geheim, een dat hij iedere dag weer met zich meedraagt. Zit hij op de fiets, springt zijn geheim gewoon achterop. Ligt hij in bed, gaat het geheim bovenop hem zitten. Hoe langer hij ermee rondloopt, hoe groter zijn geheim wordt. Het monstertje groeit met de bladzijde.

Het idee voor een boek ontstaat in het hoofd van rechercheur Melsen, die na een studioverhoor naar huis rijdt. In dat half uur in de auto gaat de muziek altijd aan, keihard. Alleen zo kan hij de verhalen van die dag, over ‘seksueel misbruik, huiselijk geweld, kinderen die een moord hebben zien gebeuren en allemaal andere ellende’, loslaten. Maar die dag belt hij Vaessen, zijn collega op de afdeling Zeden en goede vriend van de Politieacademie. Melsen: “Steeds weer zagen we hoe kinderen zichtbaar gebukt onder een zwaar geheim de verhoorkamer binnenkwamen, maar bijna huppelend weer naar buiten gingen. Het eindelijk durven vertellen van hun allergrootste geheim luchtte zó zichtbaar op. Dat gegeven, dat je je beter voelt als je je geheim vertelt aan iemand die je vertrouwt, wilden we alle kinderen meegeven.”

Vaessen is direct enthousiast: “Vanaf dat moment hebben we bijna dag en nacht gefacetimed over hoe dat boek er dan uit zou moeten zien. We wilden het dicht bij onszelf houden. Zo tekende Pieter het verhaal en gebruikten dingen uit ons eigen leven, zoals mijn kat Eddie die een rol kreeg, maar ook onze ervaringen uit de praktijk.”

‘Ons geheimpje’

Als studioverhoorders winnen Melsen en Vaessen iedere dag weer het vertrouwen van kinderen tussen de vier en de twaalf jaar. Ze kleuren met ze, stellen open vragen als ‘Wat wil je me vandaag vertellen?’ Als ze iets hebben geleerd, is dat kinderen meesters zijn in het bewaren van geheimen. Melsen: “Kinderen kunnen een perfect dubbelleven leiden. Ze willen het geheim vaak nog liever bewaren dan de volwassene. De verdachte is vaak heel manipulatief. Die heeft het over ‘ons geheimpje’ en maakt het kind zo medeplichtig. Een kind denkt dan: als ik het vertel, kom ik misschien ook wel in de gevangenis. Verdachten zeggen ook vaak: ‘jij vond het toch ook fijn’ of ‘je wil mama toch niet verdrietig maken?’ Dat laatste is voor kinderen nog wel het ergst: ze willen mama nooit verdrietig zien.”

“Kinderen kunnen een perfect dubbelleven leiden”

Sam probeert in het boek van alles om het geheim weg te stoppen. Zo probeert ‘ie het geheim weg te schieten met een vuurpijl. Vaessen: “We gebruikten onze eigen kinderen als testpersonen. Zij vinden bijvoorbeeld vuurwerk fantastisch, dus probeert Sam met een pijl van zijn geheim af te komen.” Tevergeefs, want het geheim staat daarna gewoon weer voor de deur. Vaessen: “Daarmee willen we laten zien dat een geheim niet weggaat door er ‘gewoon niet meer aan te denken’. Zolang je het niet deelt, komt het altijd weer bij je terug.”

Altijd aanwezig

Melsen: “Het verhaal moest niet alleen herkenbaar, maar vooral ook wetenschappelijk correct zijn. Daarom hebben we klinisch psycholoog Iva Bicanic (Hoofd van het Landelijk Psychotraumacentrum aan het UMC Utrecht en Centrum Seksueel Geweld) gevraagd hoe het eraan toegaat in het kinderbrein.” Het monster, eerst eng met scherpe tanden en lichtgevende ogen, passen ze aan naar een niet-enge variant. Vaessen: “Iva legde ons uit dat een geheim niet per se eng is, maar vooral drukkend en altijd aanwezig. Het hangt aan je been, geeft buikpijn. Het wordt groter hoe langer je het met je meedraagt. Het monstertje zegt nu niets, doet ook niets, maar is gewoon altijd aanwezig. Zelfs als hij er niet is, is hij er toch. Zit Sam alleen in zijn boomhut, zie je toch nog een stukje staart.”

“Een geheim is niet per se eng, maar vooral drukkend en altijd aanwezig”

Vertrouwen

Uiteindelijk vertelt Sam zijn geheim aan de meester. Waarom niet aan zijn ouders? Melsen legt uit: “Ouders zijn sterk geneigd om te zeggen: ‘als er iets is, moet je dat aan mij vertellen.’ Dat doen we, omdat je wil dat je kind weet dat hij altijd bij jou terecht kan. Alleen,” zo benadrukt Melsen, “daarmee sluit je wel meteen andere opties uit. Kinderen kunnen, ook op jonge leeftijd, al heel goed in gevolgen denken. Als het kind denkt dat hij het niet aan mama kan vertellen, omdat ze dan bijvoorbeeld verdrietig wordt… kan hij voor z’n gevoel bij niemand anders terecht. Daarbij ben jij als ouder ook degene die corrigeert en straf geeft; het kan dan veiliger voelen om het bij de meester, juf of bijvoorbeeld een tante kwijt te kunnen.”

Alle geheimen

Met welk niet-leuk geheim Sam rondloopt wordt niet duidelijk. Melsen: “Dit boek gaat niet per se over misbruik of over zware zaken, maar over alle niet-leuke geheimen. Het is daarmee ook voor alle kinderen. Wij willen meegeven dat als een kind ergens buikpijn van heeft, dat hij dat altijd mag vertellen aan een volwassen iemand die hij lief vindt en zelf uitkiest. Dat dat niet erg is en dat dat altijd oplucht.”

Het boek is razend populair en al toe aan de zesde druk. Vaessen: “Wij dachten: al kunnen we er één kind mee helpen, dan is het al mooi. Zo’n succes hadden wij ook niet verwacht, ongelooflijk.” Ook de reacties zijn lovend. “Zo horen we over kinderen, bij wie er al wel vermoedens waren van misbruik, die na de les toch de juf in vertrouwen namen. Dat we daarin kunnen helpen, maakt het ongelooflijk mooi en dankbaar.” Maar ook kleinere geheimen worden opgebiecht. “Een ander kind had stiekem z’n middelvinger opgestoken naar de buurman en voelde zich daar wel heel schuldig over,” lacht Melsen.

Benieuwd naar Sam en het niet-leuke geheim? Lees hier meer.

In de extra dikke special van Kek Mama lees je de mooiste verhalen, meest herkenbare columns en de leukste fashion en lifestyle tips. Abonneer je nu voor slechts €29,95 per jaar en ontvang de glossy als eerste op je deurmat.