Beeld: Pexels
Wanneer neem jij tijd voor jezelf? En waarom lukt het onze partners vaak wel om me-time op te eisen? In een online enquête vroegen we Kek Mama-lezeressen hoe het gesteld is met hun selfcare. Wat blijkt? Het is de hoogste tijd dat moeders wat meer aan zichzelf gaan denken.
“Mijn vriend heeft zichzelf een nieuwe hobby toegeëigend: een marathon lopen. Ik wil hem daarin supporten, maar het lukt me gewoon niet”, vertelt mijn vriendin terwijl we een havercappuccino drinken in een kindvriendelijke lunchtent. Onze peuters spelen met veel kabaal met potten en pannetjes in het speelkeukentje. “Elke zondag gaat hij ‘even rennen’, zeg maar gerust dat hij drie uur de deur uit is om een duurloop te doen. Leuk voor hem, zo’n sportief doel, maar ik heb niet zulke sportieve aspiraties, een hobby of tijdsbesteding waarbij ik ongegeneerd een paar uur tijd opeis voor mezelf. Een avondje wijn drinken met vriendinnen ja, maar dan voel ik me halverwege de avond alweer schuldig, houd ik me in en ga ik na twee drankjes weer braaf naar huis. Als ik alleen al denk aan een tweejarige en een kater, dan denk ik laat maar zitten met die me-time.” En daar is ze niet de enige in. Waarom lukt het ons moeders vaak niet om tijd voor onszelf te nemen, terwijl onze wederhelften dat wél doen? En wat verstaan we eigenlijk onder selfcare? We vroegen het aan Kek Mama-lezeressen in onze grote selfcare-enquête.
Selfcare, het is een beetje een weeïg woord geworden, een Instagram-cliché. Bij selfcare denk je al snel aan maskertjes, geurkaarsen en een dagje spa, maar is dit wel het juiste beeld? Wat verstaan wij moeders onder selfcare? Wij vroegen het jullie, onze lezeressen, in een online enquête. De antwoorden op de vraag ‘Wat is selfcare?’ liepen uiteen van ‘Een momentje voor jezelf nemen om je even weer mens te voelen in plaats van 24/7 mama’, tot ‘Op tijd douchen in plaats van net een dag (of twee) te lang wachten’. Douchen werd opvallend vaak genoemd, maar is dat niet een basisbehoefte, iets wat niet direct valt onder selfcare? Volgens GZ-psycholoog Dorien Yassa is het tijd om de definitie van selfcare te herzien. Dorien heeft haar eigen praktijk Mom & Mind en is gespecialiseerd in het behandelen van klachten rondom zwangerschap, geboorte en de eerste jaren van het moederschap. Volgens haar zit selfcare voor moeders veel meer in de kleine momenten gedurende de dag dan in een dagje spa. Dorien: “Ik merkte bij mezelf bijvoorbeeld dat ik altijd eerst de boterhammen van mijn kinderen smeerde en zorgde dat zij te eten hadden. Even later dacht ik: ik heb zelf niet eens ontbeten. Selfcare in het moederschap gaat om zorgen voor jezelf en voor je eigen behoeften. Als je denkt: ik voel me overprikkeld na een hele dag thuis met twee kinderen, dat je je dan vervolgens afvraagt: wat heb ik nu nodig?’
Maar hoe zit het dan met een dagje sauna of avondje uit met vriendinnen? Is dat geen selfcare?
Dorien: “Dat kan ook selfcare zijn. Het kan naast elkaar bestaan, een dagje sauna en dagelijkse zelfzorg-momenten, maar hoe vaak heb je tijd om naar de sauna te gaan? Misschien gebeurt dat één keer per maand. Als het maandelijkse sauna-uitje het enige is waar jij nog van kan opladen en het enige moment dat je aan jezelf denkt, dan is dat niet voldoende. Want hoe ga je die 29 andere dagen van de maand doorkomen? Dat is geen duurzame selfcare.”
Goed voor jezelf zorgen kan dus op verschillende manieren. Maar gunnen we onszelf wel genoeg selfcare-tijd? Toen we in de enquête de vraag stelden hoeveel tijd jullie aan selfcare besteden, gaf 28,7% het antwoord ‘30 minuten per dag’. Dat klinkt redelijk, maar voordat we denken: dat zit wel snor; als tweede meest gegeven antwoord kwam ‘5 minuten of minder’ met 27,3 %. Daar is nog genoeg werk aan de winkel. Op de vraag of selfcare-tijd claimen je gemakkelijk afgaat antwoordde 70,3%: ‘Ik vind het moeilijk om tijd te maken voor een selfcare-moment’. Ook opvallend is dat 60,2% het eens is met de stelling ‘Selfcare tijd zie ik als een luxe, het is geen standaard onderdeel van mijn weekplanning’. We beschouwen het dus als een extraatje om tijd voor jezelf te nemen, niet als een basisbehoefte. Maar dat het broodnodig is voor veel moeders blijkt wel dat 51,3% het eens is met de stelling ‘Zonder selfcare tijd houd ik mijn taken als moeder niet vol in mijn huidige planning’. Hoe kan het dat we het dan toch onszelf niet gunnen?
Dat heeft volgens Dorien met verschillende dingen te maken, waaronder de tijdgeest. “We leven in een tijd die ‘intensive mothering’ wordt genoemd. Dit concept is bedacht in de jaren tachtig en gaat uit van het idee dat je alleen een goede moeder bent wanneer je veel tijd, energie en geld in het opvoeden van je kinderen steekt. Dat is het maatschappelijke en culturele beeld dat we allemaal meekrijgen over moederschap. Door deze culturele normen en waarden hebben moeders het idee dat ze zich altijd moeten wegcijferen voor hun kinderen. Dit maatschappelijke beeld geldt meer voor moeders dan voor vaders. Dat blijkt ook wel uit jullie ervaringen. 67% is het eens met de stelling ‘Mijn partner vindt het makkelijker om zijn selfcare tijd te claimen dan ik’, ook is 68,3% het eens met de stelling ‘Mannen zijn beter in selfcare momenten pakken dan vrouwen’.”
Dorien legt verder uit: “Er is een hele andere verwachting en rol voor vaders dan die aan moeders wordt toebedeeld. Een goed voorbeeld is het zwangerschapsverlof. Hoewel dit nu gelukkig wat is verlengd voor vaders, is het nog steeds niet gelijk. Als vrouwen moeder worden, wordt er meteen al meer verwacht dat zij voor de kinderen zorgen, dat ze zichzelf meer wegcijferen en dat ze meer beschikbaar zijn dan mannen. Gelukkig is dat nu aan het veranderen, maar daar is nog steeds veel winst in te behalen.” Niet zo gek dus dat wij ons vaak schuldig voelen als we even wat me-time willen en niet met onze kinderen zijn. We zijn dan niet die moeder die zichzelf altijd wegcijfert. Zo schuurt de verwachting van onszelf om een ‘goede moeder’ te zijn met de behoefte om tijd voor jezelf te willen.
Nu we weten waarom we het lastiger vinden om selfcare-tijd op te eisen, hoe kunnen we het dan – ondanks het schuldgevoel – toch claimen? Volgens Dorien gaat selfcare over inchecken bij je eigen behoeftes. Maar hoe doe je dat op een drukke mama-dag met stapels was en een jengelende peuter en huilende baby om je heen? “Mensen denken vaak dat inchecken op je eigen behoeftes veel tijd kost, maar dat valt wel mee. Een eenvoudige manier om hiermee te beginnen is elke keer als je stilstaat bij de behoefte van je kind (heb je honger, dorst of ben je moe? Wil je een knuffel?) jezelf dan ook die vraag te stellen: heb ik dorst? Heb ik honger? Heb ik behoefte aan verbinding? Wil ik in bad? Het gaat er dan niet per se om dat het dan meteen kan, maar dat je überhaupt alleen al stilstaat bij die vraag, om je behoeftes te achterhalen.
‘Sta vaker stil bij de vraag: wat heb ik nu nodig? Waar heb ik behoefte aan? Als moeder cijferen we ons zelf te vaak en te makkelijk weg’
In de avond kun je die behoeftes bespreken met je partner. In een gezonde relatie sta je stil bij zowel elkaars als je eigen behoeften. Je partner heeft misschien zijn vaste sportavond en gaat padellen met vrienden, maar wie weet wil jij ook een vaste sportavond of één avond per week ongestoord een boek lezen in bad of met een vriendin afspreken. Ga in gesprek en spreek je behoefte uit. Kijk hoe je dat samen kunt regelen, zodat je alle twee ruimte maakt en elkaar steunt in de behoeften die je hebt.”
Nog even terug naar dat sauna-uitje. Als we dan eindelijk een selfcare-dag hebben, blijkt dat we het verdomd lastig vinden om dan ook echt te genieten. We zijn te vaak nog in ons hoofd bezig met boodschappenlijstjes, cadeautjes die gekocht moeten worden voor vriendjes of het regelen van oppas voor de studiedag van de leerkracht. 60,8% is het eens met de stelling ‘Tijdens mijn selfcare-activiteit zit ik vaak met mijn hoofd bij mijn kinderen, denk ik aan to-dolijstjes, het huishouden of wat ik nog moet doen voor werk’.
Om meer in het moment te zijn tijdens je selfcare-tijd kun je gebruik maken van mindfulness, legt Dorien uit: “Mindfulness is een krachtige techniek om anders om te gaan met de gedachten die maar blijven doorrazen in je hoofd. Bedenk eens: hoe voelt je huid in de sauna? Let op de kleuren van de blaadjes aan de bomen tijdens een wandeling of hoe smaakt je broodje tijdens een lunch met vriendinnen?” Door je op je zintuigen te focussen, kom je meer in het moment en kun je al die openstaande tabbladen in je hoofd sluiten. Wat ik zelf vaak lastig vind, zijn de gedachten: ‘Ik moet nú ontspannen, want dit is mijn selfcare-moment.’ Ik leg mezelf druk op om te genieten. Dorien: “Verlaag de druk door te erkennen dat je spanning ervaart. Je wilt bij je kinderen zijn, maar je wilt ook tijd voor jezelf, dat levert nu eenmaal spanning op. Sta jezelf dat toe in je hoofd. Zeg bijvoorbeeld tegen jezelf: ‘Ik ben nu in de sauna en ik mag het spannend vinden om een hele dag weg te zijn van mijn baby. Dat is normaal. Waar voel ik die spanning in mijn lichaam?’ Door er even bij stil te staan, geef je het de ruimte en lost die spanning vaak vanzelf op.”
Anno 2025 is het hoog tijd om los te komen van het ‘intensive mothering’-concept. We mogen als moeder meer ruimte maken voor onze eigen behoeftes, wensen en grenzen. Of dat voor jou nou gaat over een dagje sauna, tien minuten boven ontprikkelen na je mama-dag of zonder schuldgevoel een avond wijn drinken met vriendinnen (én de volgende ochtend uitslapen): spreek je uit, eis het op, zet het in de gezinsagenda en omarm het schuldgevoel. Want jezelf compleet wegcijferen voor je kinderen is zo 1980.
Ga voor me-time met Kek Mama Magazine!
Je geeft je baby met liefde de borst en kolft trouw op vaste tijden. Want: moedermelk is vloeibaar goud. Dus als iemand daar zonder overleg iets anders mee doet, raakt dat je recht in je moederhart.
Je peuter leert praten, awww, zo schattig. En al die woorden die ze nog net niet helemaal goed uitspreken, ook al zo schattig. Nou ja, in de meeste gevallen. Soms is ook behoorlijk gênant. En hilarisch. Voor anderen, dan.
We hebben allemaal onze charme. Maar sommige moeders lijken geboren om dingen uit hun handen te laten vallen, koffie over schoolpapieren te morsen of met hun jas tussen de autodeur te blijven hangen. Astrologisch gezien? Helemaal logisch. Sommige sterrenbeelden zijn gewoon onhandig. En dat is precies wat ze zo leuk maakt!
Je tiener komt thuis met een rapport dat op zijn zachtst gezegd ‘ruimte voor groei’ laat zien. De instinctieve reflex van veel ouders? Iets afpakken waar het kind wél om geeft. Dan zullen ze wel moeten, is de gedachte.
Iedere week vertelt een leerkracht aan Kek Mama wat ze meemaakt. Deze keer: juf Maartje van groep 1/2 die ineens bloed op de grond aantrof.
Volgens de jeugd van nu is jouw naam misschien wel passé. Tenminste, als we TikTok-verpleegkundige Kelley Cole mogen geloven. Tijdens haar werk op een afdeling met pubers kreeg ze te horen dat haar naam – Kelly – een ‘oude vrouwennaam’ is. En nog meer namen horen daarbij. Ai.
