“Krijg ik een kusje? Kom één kusje maar! Anders kom ik volgende week niet oppassen hoor!” Mijn van oorsprong Iraanse oppas houdt mijn dochter stevig vast en knuffelt haar uitbundig. Ze tuit haar lippen in afwachting van de kus van mijn vierjarige, die geen enkele aanstalten maakt aan haar verzoek te voldoen. Luchtig zeg ik dat mijn dochter niet royaal is met kusjes uitdelen aan andere mensen dan haar ouders. Mijn oppas knipoogt, doet het af als een grapje en laat mijn dochter los.
Andere verwachtingen
Het voorval blijft nog een tijd in mijn hoofd zitten. Mijn dochter weigert vaker iemand te knuffelen bij wijze van welkom of afscheid. Ze is het kat-uit-de-boomkijk-type en knuffelt alleen met mensen die ze lang kent en dan nog bepaalt ze zelf wanneer en hoe. Dit zorgt niet alleen bij de oppas voor teleurstelling, ook oma’s en opa’s hebben vaak andere verwachtingen. “Ik krijg toch wel een kus?!” riep haar opa laatst bij het afscheid. Mijn dochter duwde hem weg en voor ze haar favoriete maar voor mij o zo pijnlijke uitspraak kan doen (“Iiiiieeeeuuuuw, jij stinkt!”) tilde ik haar op om bij het raam opa en oma extreem enthousiast uit te zwaaien.
Opstandige knuffelweigerende gedrag
Ik kan me zelf nog goed herinneren hoe vies ik vroeger de natte zoenen van mijn oma vond. Pal op mijn mond. “Ogen dicht en ondergaan,” zei mijn moeder, “voor de lieve vrede.” Ik heb hetzelfde gedaan bij mijn zevenjarige zoon. Hij heeft zich daar nooit tegen verzet en knuffelt iedereen die komt en gaat. Het opstandige knuffelweigerende gedrag van zijn zusje geeft mij vaak een opgelaten gevoel omdat de teleurstelling van opa en oma af druipt.
Geef je kind de ruimte
Orthopedagoog Mariëlle Beckers van Buro Bloei weet wel hoe ze daarmee om zou gaan: “Wil je als ouder niet elke keer voor schut staan omdat je kind weigert die vurig gewenste knuffel aan oma te geven, zeg dan simpelweg dat je kind van jou niet hoeft te knuffelen als ze niet wil. Zo haal je de kou uit de lucht en geef je je kind de ruimte.”
Lees ook
Deze 'meme' gaat flink viral: 'Dwing mij niet om een kus te geven' >
Lette goed op lichaamstaal
Imke van Kuilenburg-Buining (32), moeder van Elin (4) en Mattan (10 maanden), deed dit al voor haar dochter aan kon geven of ze wel of niet geknuffeld wilde worden. “Toen Elin was geboren besloot ik al snel dat niemand haar tegen haar zin mag kussen of knuffelen. Ik lette goed op haar lichaamstaal. Dat doe ik nu ook bij Mattan, ik geef hem niet zomaar aan iemand. Wil oma of opa hem vasthouden, dan steken ze hun handen uit. Als Mattan hetzelfde doet, geven we hem, anders niet.”
Jammer dan, opa en oma
Imke heeft geen boodschap aan gekwetste familieleden. “Kinderen moeten zich veilig voelen voor een knuffel; is dat niet zo, dan is het jammer. Daar moeten opa en oma maar tegen kunnen.” Als een familielid de ‘krijg ik geen knuffel’-opmerking maakt, springt Imke direct in. “Ik vraag Elin of ze een knuffel wil geven. Is haar antwoord nee, dan stel ik voor samen te zwaaien of een vliegkusje te geven. Ik vind het belangrijk dat Elin afscheid neemt, maar ze mag zelf kiezen hoe. De grenzen die ze zelf aangeeft zijn belangrijk. Het is haar lijf, dat hebben anderen te respecteren.”
Afgesproken omgangsvorm
Voor volwassenen is het heel normaal om na een verjaardag, feestje of bezoek iedereen gedag te zoenen. Ook al heb je niet altijd zin om een gezelschap van meer dan tien mensen te kussen, je zwager met prikbaard te omhelzen, het is nou eenmaal een afgesproken omgangsvorm. Voor kinderen die nog niet zo op de hoogte zijn van ‘hoe het hoort’, is het afscheid een onnatuurlijk knuffelmoment, meent de orthopedagoog. “Kinderen vinden knuffelen op hele andere momenten fijn, als ze gevallen zijn en getroost willen worden bijvoorbeeld. Wij vinden het logisch om te kussen bij het afscheid, kinderen zegt dat niks.”
Omdat het zo hoort
Je hoeft niet bang te zijn dat je kind geen goede omgangsvormen leert als ze oma niet verplicht te hoeven omhelzen, vindt Beckers. “Natuurlijk is het netjes om je even voor te stellen als je ergens binnenkomt. Maar willen je kinderen dat echt niet, dan doe jij het als ouder voor ze. Ze nemen dat op den duur echt wel van je over. Leg je het kinderen op, dan gaan ze alleen maar knuffelen omdat het zo hoort. Je geeft ze dan eigenlijk de boodschap dat het er niet toe doet wat zij voelen in hun lijf.” Er is volgens Mariëlle Beckers nog een reden waarom het goed is als kinderen al jong leren om hun eigen grenzen aan te geven. “Zo kunnen ze later ook die van anderen beter aanvoelen en respecteren.” Imke is het hiermee eens. “Als Elin nu leert de grenzen van haar lichaam te respecteren, durft ze als ze zestien is ook nee te zeggen tegen een jongen die iets van haar wil waar ze niet van gediend is.”
Dwingen tot fysieke interactie
Imke ziet om haar heen regelmatig moeders die hun kinderen wel dwingen tot fysieke interactie en kan dan niet altijd haar mond houden. “Op Facebook plaatste ik een keer een kritisch bericht over dit onderwerp. Dat bleek tegen het zere been van een goede vriendin. Voor haar is knuffelen een belangrijke omgangsvorm voor haar dochter. We kregen er bijna ruzie over.”
Sociaal wenselijk en beleefd
Ook Nienke Groen (42) vindt dat haar zonen Finn (11) en Tanner (7) hun oma moeten knuffelen omdat dit hoort. “Tanner is altijd fysiek geweest, Finn totaal niet. Als ik hem een knuffel geef, staat hij als een boomstronk te wachten tot het over is. ‘Doe effe mee!’ roep ik dan, maar hij is totaal niet aanrakerig. Zijn vader is Engels, ik denk dat hij daar zijn stijve genen vandaan heeft.” Nienke en de vader van haar zonen zijn uit elkaar. Ze denkt dat Finn niet het goede voorbeeld heeft gehad. “Wij knuffelden niet vaak samen.” Toch vindt Nienke dit wel sociaal wenselijk en beleefd. “Ik voel me bezwaard als mijn zonen hun oma niet met een knuffel bedanken voor een verjaardagscadeau. Ik forceer dat, zodat hij leert dat het erbij hoort.” Nu Finn elf is en nog steeds niet uit zichzelf knuffelt, vraagt ze zich weleens af of haar aanpak de juiste is. “Veel effect heeft het niet. Ik merk bovendien dat er in Engeland, waar knuffelen niet zo’n ding is, een last van me afvalt. Voor mij is het blijkbaar toch ook een stressvolle omgangsvorm.”
Verzinnen van creatieve afscheidsvormen
Veel grootouders halen waardering uit de knuffel van een kleinkind. Weigert je kind dit, vertel opa en oma dan dat je kind ze hartstikke lief vindt, maar gewoon geen knuffelaar is, adviseert Mariëlle Beckers. “Zeg hoe blij ze thuiskomen als ze met hen naar de dierentuin zijn geweest, Het kan geen kwaad om nog een keer te zeggen dat sommige kinderen die waardering niet fysiek tonen.” Het verzinnen van creatieve afscheidsvormen kan ook helpen tegen scheve gezichten.
High five of boks
Zo geven de drie dochters van Renske Verheij (39) een handje, high five of boks als ze iemand niet willen knuffelen of kussen. “Ik vind het belangrijk dat mijn dochters contact maken als ze ergens binnenkomen of vertrekken. Hoe ze dat doen mogen ze zelf weten, als ze iemand maar niet negeren.” De ‘heb je nog een kus voor me’-vraag krijgt ze soms van haar schoonmoeder of schoonzus. “Van mij hoeven ze die niet te geven, ze mogen ook zwaaien bij het afscheid. Ik negeer die opmerkingen juist zo veel mogelijk om er niet de aandacht op te vestigen.”
'Doe jij het maar'
Ellen (38) probeerde lange tijd haar zesjarige dochter Sofie te pushen om familieleden te knuffelen. “Dan had ze bij opa en oma gelogeerd, heel veel leuke dingen met ze gedaan en cadeautjes gekregen, maar bij het afscheid wilde ze hen per se niet gedag knuffelen. Als ik daar wat van zei, ging ze soms hysterisch overdreven ‘doei!’ schreeuwen, wat het alleen maar erger maakte en benadrukte. Ook als ik vroeg of ze zich ergens wilde voorstellen, weigerde ze structureel. ‘Doe jij het maar’, was meestal haar antwoord. Ellen vond het lastig om het los te laten, maar ontdekte dat niks zeggen wel het gewenste gedrag opleverde. “Mijn vader vierde een paar weken geleden zijn verjaardag en ik besloot mijn mond te houden over knuffelen. Toen we binnenkwamen vloog ze opa direct om de nek.” Ook Imke’s dochter Elin, die lang afwerend was naar haar opa, knuffelt hem sinds kort uitbundig. “Het mooie is: nu is het echt, het komt uit haar zelf, ze doet het niet omdat het van haar wordt verwacht. Dat is veel meer waard.”
Dit artikel staat in Kek Mama Magazine en is al een keer eerder gepubliceerd.
Nog meer Kek Mama?
Volg ons op Facebook en Instagram. Of schrijf je hier in voor de Kek Mama nieuwsbrief >
