Oh, het ouderschap. Alsof het al niet ingewikkeld genoeg is, blijkt dat je met je woorden en lichaamstaal ook je eigen angsten kunt doorgeven aan je kind. Maar geen paniek! Psycholoog Cosima Nimphy zocht voor haar promotieonderzoek uit hoe dat precies werkt. Het goede nieuws? Angst is heus niet meteen besmettelijk.
Lees verder onder de advertentie
Hoe bang is te bang?
Nieuwe dingen leren is belangrijk voor kinderen. Van voor het eerst alleen naar school fietsen tot een bommetje maken in het diepe voor hun zwemdiploma: dat soort uitdagingen maakt ze groot en sterk (en ja, soms krijg jij er een hartverzakking van). Maar het onbekende is niet altijd zonder risico. Denk aan vreemde volwassenen of het verkeer. Dat is waar wij ouders om de hoek komen kijken.
Kinderen leren inschatten wat veilig is, vaak door te kijken naar ons gedrag of te luisteren naar wat we zeggen, legt Cosima uit. Dit proces heet social fear learning. Klinkt fancy, maar het is eigenlijk gewoon de wetenschap die zegt: kinderen nemen dingen van je over. Superhandig, want zo hoeven ze niet zelf uit te vogelen dat spelen op de snelweg een slecht idee is. Maar het kan ook betekenen dat je je eigen angsten meegeeft, zonder dat je het doorhebt.
Een experiment met vreemde mensen
Hoe werkt dat dan, angst overdragen? Cosima deed een experiment waarin ouders en kinderen van rond de elf jaar naar het lab kwamen. Twee vreemden stapten om de beurt de ruimte binnen. De ouders kregen de opdracht om over de ene persoon iets positiefs te zeggen en over de andere iets negatiefs. Vervolgens bleven de kinderen even alleen met de twee vreemden.
Lees verder onder de advertentie
En ja hoor: kinderen vonden de persoon waarover hun ouder iets negatiefs zei spannender. Dat bleek uit wat ze zelf vertelden, maar opvallend genoeg niet uit hun lichaamstaal of hartslag. Kinderen gedroegen zich dus niet daadwerkelijk angstiger tegenover de “enge” vreemdeling. “We hebben niet onderzocht hoe dit komt, maar een mogelijke verklaring is dat angst zich pas manifesteert in je lichaam nadat je herhaaldelijk bent gewaarschuwd”, legt Cosima uit. “Of dat mensen als minder fysiek bedreigend worden ervaren dan bijvoorbeeld vreemde dieren.”
Niet alle kinderen zijn even gevoelig
Interessant detail: kinderen van ouders met sociale angstklachten waren niet gevoeliger voor de negatieve signalen van hun ouders dan andere kinderen. Ook kinderen met een wat angstiger temperament reageerden niet sterker. Goed nieuws dus! Want het betekent dat jouw eigen onzekerheden je kind niet meteen voor het leven tekenen. Een geruststellend resultaat, aldus Cosima.
Lees verder onder de advertentie
Woorden zijn wél krachtig
Toch heeft wat je zegt als ouder impact – zelfs al na een paar keer. Cosima onderzocht eerder studies naar angstoverdracht bij kinderen, en het resultaat was duidelijk: negatieve boodschappen maken indruk, ongeacht de leeftijd. Dat geldt dus voor een peuter van drie, maar ook voor een puber van zeventien. “Negatieve boodschappen van ouder op kind hadden een groot effect op de angst van hun kind, zelfs al na enkele keren”, zegt ze. Als ouders in angstige bewoordingen praten over iets, bepaalt dat sterk hoe angstig hun kind zal reageren, is de conclusie.
Lees verder onder de advertentie
Schrijf je in voor de Kek nieuwsbrief
Meer Kek Mama in je inbox, speciale (win)acties, kortingen en exclusieve interviews. Die wil je niet missen!
Wat kun je doen?
Wil je voorkomen dat je je angsten doorgeeft? Wees je dan bewust van wat je zegt en hoe je je gedraagt in spannende situaties. Een paar tips van psycholoog Cosima:
Oefen zelf eerst. Sta je doodsangsten uit voor achtbanen, maar wil je je kind er toch in laten? Maak zelf eerst een ritje (of doe het met iemand die je vertrouwt). Je voelt je een stuk meer ontspannen als je weet wat je kunt verwachten.
Toon moed. Dat betekent niet dat je nooit bang mag zijn – angst laten zien is heel menselijk. Maar probeer negatieve reacties niet te overdrijven.
Positieve framing. In plaats van “Spannend, hè?” of “Pas op, straks val je!” kun je zeggen: “Hou je goed vast, dan gaat het helemaal goed!”
En onthoud: een beetje angst overdragen is niet erg. Het helpt je kind juist om veilig op te groeien. Dus adem in, adem uit, en geef jezelf wat credits. Want zeg nou zelf, niemand is perfect – en dat hoeft ook niet.
Naomi (30) werkt in duurzaamheidscommunicatie bij een gemeente en is getrouwd met Youp (33). Samen zijn ze de trotse, soms oververmoeide ouders van tweeling Ties en Evi (bijna drie). Verwacht in deze column geen opvoedadviezen, maar wel veel liefde, chaos en herkenbare peuterperikelen uit het leven van een tweelingmoeder. Je kunt haar ook volgen op Instagram: […]
Presentator Daphne Bunskoek (51) koos er bewust voor om geen kinderen te krijgen. In de GRAPES Podcast vertelt ze aan Bridget Maasland (50) waarom het leven in de perfecte gezinsbubbel haar niet gelukkig zou maken.
Met twee gezinnen op vakantie, hoe meer zielen, hoe meer vreugd, dachten Anna en haar man. Dat viel tegen, bleek toen ze eenmaal in Frankrijk gearriveerd waren.
Douchen op de camping met een peuter is bepaald geen wellnesservaring. Je sjouwt met slippers, washandjes, muntjes, shampoo die altijd óf op is óf in je tas lekt en niet te vergeten een kind dat alle kanten op gaat behalve de goede.
Tijdens een middagje voetbal in de Johan Cruijff ArenA laat Freek Rikkerink zien dat hij zijn toekomstige zoon nu al wil inwijden in zijn liefde voor de sport.
Laurie (38) is orthopedagoog, opvoeddeskundige en moeder van zoons Dex (7) en Otis (3). Sinds vorig jaar woont ze met haar gezin in Kaapstad. In haar column schrijft Laurie over haar ervaringen van het emigreren met twee jonge kinderen, het leven in Zuid-Afrika en de hoogtepunten en worstelingen van het ouderschap.
