Alles over seksuele oriëntatie, LHBTIQA+ en gender: wat is het verschil nou eigenlijk?

Handig, zo’n overzicht of als aanvulling bij de seksuele voorlichting van je kind. Ga er lekker voor zitten, we duiken er gelijk in.

Let’s talk about sekse

Nee, geen typo. Sekse is je geslacht en alle lichamelijke kenmerken die daarbij komen. Je sekse wordt bij je geboorte bepaald en komt dan op je geboortebewijs en identificatiebewijzen. Meestal komt dit neer op man of vrouw.

Er zijn ook mensen waarbij de geslachtskenmerken niet duidelijk mannelijk of vrouwelijk zijn en net anders in elkaar zitten dan bij de meeste mensen. Dit wordt intersekse genoemd. Iemand die intersekse is heeft bijvoorbeeld een vulva en een grote clitoris die op een penis lijkt. Of iemand is geboren met een niet volgroeide penis en een baarmoeder. Er zijn ook intersekse personen die wel de volgroeide geslachtskenmerken van een sekse hebben, maar een mix van vrouwelijke en mannelijke hormonen of genen. Meestal is dit niet aan de buitenkant te zien. Vroeger werd kort na de geboorte bepaald welke sekse het intersekse kind kreeg. Door operaties kregen deze baby’s een volledige vagina of penis. Nu wordt daarmee vaak gewacht tot een intersekse kind het zelf kan bepalen.

Wanneer je sekse niet overeenkomt met je genderidentificatie, en dit niet tijdelijk is, dan noemen we dit transgender. Hier later meer over.

Seksuele oriëntatie en gender

Grote kans dat je deze al kent: seksuele oriëntatie betekent op wie je valt. Dit gaat over je romantische en seksuele aantrekking. Val je bijvoorbeeld op mannen, vrouwen, genderneutraal of allemaal? En hoe ga je met deze gevoelens om? Heb je behoefte aan seks of niet? Word je überhaupt verliefd of geef je meer om vriendschap?

Gender(identificatie) is hoe jij je voelt en identificeert. Dit loopt op een schaal van vrouwachtig, manachtig en genderloos. Voel jij je meer macho of femme? De combinaties zijn eindeloos, iedereen heeft namelijk een andere invulling van deze termen. Hoe iemand zich voelt over hun gender kan veranderen, maar ook het hele leven hetzelfde blijven. Daarnaast kan hoe anderen omgaan met genderrollen ook effect hebben op je genderidentificatie of de mate waarin je het kunt uiten.

And that brings us to… genderexpressie. Dit is wat je uitdrukt. Denk bijvoorbeeld aan je kleding, stem, make-up, gedrag of haarstijl om jouw genderidentificatie te laten zien. Deze uiting kan zowel bewust als onbewust gebeuren.

Wat is dat LHBTIQA+ eigenlijk?

Wees gerust, je krijgt later geen overhoring met waar elke letter voor staat. LHBTIQA+ is de afkorting van Lesbisch, Homoseksueel, Biseksueel, Transgender, Intersekse, Queer/Questioning, Aseksueel/Aromantisch en alles dat hierbij kan passen (de +).

Het is een parapluterm die wordt gebruikt voor iedereen die qua seksuele oriëntatie, gender of sekse anders zijn dan hetero of cisgender (later meer hierover).

Seksuele oriëntaties

Tijd om te praten over de liefde. Op wie val je, hoe ga je daarmee om en wat is de rol van seks in je leven? Hier zien we de LHB en A van de LHBTIQA+.

Heteroseksueel

Iemand die heteroseksueel is voelt zich romantisch en/of seksueel uitsluitend aangetrokken tot het tegengestelde geslacht of gender. Bijvoorbeeld een vrouw die op een man valt.

Homoseksueel/Gay/Lesbisch

‘Homo’ betekent ‘hetzelfde’, dus drie keer raden waar dit label voor staat. Als je op iemand valt van je eigen geslacht noemen we dat homoseksueel. De term geldt eigenlijk voor iedereen, maar wordt voornamelijk bij jongens en mannen gebruikt. Je kunt jezelf ook gay (betekenis: vrolijk) noemen of, wanneer je ook op een ander geslacht valt, bi- of panseksueel.

Ben je een vrouw, dan kun je ook lesbisch gebruiken. Dit woord komt van het Griekse eiland Lesbos, waar de dichter Sappho vandaan komt. Zij schreef in haar gedichten over haar liefde voor vrouwen.

Biseksueel/Panseksueel

Val je op zowel mannen als vrouwen, dan kun je jezelf biseksueel noemen. Sommige biseksuele mensen vallen niet alleen op mannen en/of vrouwen, maar ook op mensen met andere genderidentiteit. ‘Bi’ betekent twee, maar wordt door veel mensen ook gezien als ’twee of meer’. Er zijn ook personen die ervoor kiezen om in plaats van biseksueel, panseksueel te gebruiken. Pan betekent ‘alle’.

Aseksueel/Aromantisch

Ervaar je weinig tot geen seksuele aantrekking tot andere mensen en/of heb je geen behoefte aan seksueel contact met een ander? Mogelijk ben je dan aseksueel. Hierbij ervaar je geen seksuele aantrekking tot een ander, maar mogelijk wel een romantische. Sommige aseksuele mensen hebben wel seks met zichzelf of soms ook met een ander. Iemand die aseksueel is kan namelijk wel seksueel opgewonden zijn, maar voelt geen behoefte aan seks.

Wanneer je geen romantische aantrekking ervaart, ben je mogelijk aromantisch. Aromantische mensen worden bijvoorbeeld niet verliefd of hebben geen behoefte aan een romantische relatie met een ander. Iemand die aromantisch is kan nog steeds seksuele aantrekking tot een ander ervaren, maar er zijn ook mensen die zowel aseksueel als aromantisch zijn.

Lees ook: Tips van een pedagoog: zo geef je seksuele voorlichting aan je kind >

Genderidentificaties

Er zijn een hoop genderidentificaties, maar om het overzicht te behouden hebben we een aantal van de meest voorkomende labels voor je opgezocht.

Cisgender

Bij een cisgender persoon komen de sekse en genderidentiteit met elkaar overeen. Je bent bijvoorbeeld geboren als jongen en vóelt je ook zo. Cis betekent ‘aan deze kant’. Cisgender is het tegenovergestelde van transgender.

Transgender

Wanneer je sekse niet overeenkomt met je gender, en dit niet tijdelijk is, dan noemen we dit transgender. Je sekse bij je geboorte is bijvoorbeeld meisje/vrouw, maar je gender is jongen/man. ‘Trans’ betekent ‘eroverheen’ of ‘aan de andere zijde’.

Iemand die transgender is kan genderdysphorie (een sterk gevoel van onvrede met je aangeboren sekse) ervaren, maar dit hoeft niet altijd het geval te zijn. Sommige transgender personen kiezen voor een behandeling met hormonen of een operatie, zodat hun lichaam beter past bij hun gender. Andere kiezen ervoor om (mogelijk deels) als hun gender te leven zonder ingrepen of genderneutraal door het leven te gaan.

Non-binair/Genderneutraal/Genderloos

Ook weleens benoemd als agender, gender non-conform, genderqueer of genderfluïde, dit label geeft aan dat de persoon zich niet thuis voelt in de tweedeling man/vrouw. Non-binair wordt gebruikt als een parapluterm voor alle genders die buiten deze hokjes vallen.

Non-binaire mensen gebruiken vaak andere aanspreekwoorden, zoals hen/hun of die/diens. Welke aanspreekvorm een non-binair persoon gebruikt, kan verschillen. Weet je het niet zeker? Vraag het gewoon.

De Q in LHBTIQA+

Heb je een open, brede gender- en/of seksuele identiteit? Dan kun je ook gaan voor queer. Queer heeft geen goede Nederlandse vertaling, maar betekent eigenlijk ‘vreemd’. Vaak noemen mensen zich queer wanneer ze zichzelf geen vaste gender- en/of seksuele identiteit toekennen, of die afwijzen. Queer wordt soms ook gebruikt om alles te benoemen dat niet cisgender en/of heteroseksueel is.

Vroeger werd queer ook als scheldwoord gebruikt, maar de LHBTIQA+ gemeenschap gebruikt het steeds meer in een positieve zin. Let er wel op dat niet iedereen het een fijne term vindt door deze geschiedenis.

Weet je het allemaal nog niet zeker? Soms wordt de Q in LHBTIQA+ ook benoemd als ‘questioning’: het niet zeker weten.

Met je kind praten over gender, sekse en seksuele oriëntatie

Online zijn er verschillende lespakketten en tips te vinden om jouw kind op een speelse manier kennis te laten maken met dit thema. Praat bijvoorbeeld samen over genderrollen: wat is typisch meisjesachtig of jongensachtig? Is dat eigenlijk wel zo? Of leg uit wat gender, sekse en seksuele oriëntatie is aan de hand van de ‘genderkoek‘. Maak een vragenbox of kijk samen filmpjes over het onderwerp, zoals deze waarin Thorn de Vries en Mandy Woelkens het haarfijn uitleggen.

Vermoed je dat jouw kind LHBTIQA+ is? Of kwam het als een verrassing en moet je nog aan het idee wennen? Blijf vooral met je kind praten, luisteren en hen ondersteunen. Voor meer tips kun je kijken op iedereenisanders.nl

Bronnen: Seksuelevorming.nl, UMCG, Sense.info/nl, COC Nederland en Iedereenisanders.nl

Ontvang elke maand Kek Mama met korting en gratis verzonden op jouw deurmat! Abonneer je nu en betaal slechts €4,19 per editie.