Beeld: Shutterstock
Het is helemaal niet erg dat je kind soms wat verlegen of teruggetrokken is. Maar uit onderzoek blijkt dat extreme verlegenheid de kans op een angststoornis in de toekomst vergroot. Hoe weet je of je kind verlegen is? En hoe ga je daar als ouder mee om?
Bang om naar school te gaan, niet naar een kinderfeestje durven, dichtklappen als iemand wat vraagt: verlegenheid bij kinderen uit zich op verschillende manieren. En dat begint soms al in de wieg. “Zelfs bij een baby is soms al te zien dat hij wat banger is aangelegd”, vertelt Nina Komrij, hoofdonderzoeker van Cool Little Kids, een onderzoeksproject dat zich focust op ouders van verlegen kinderen tussen de twee en zes jaar.
Verlegenheid is soms lastig te herkennen, omdat jonge kinderen niet altijd kunnen uitleggen wat ze voelen. “Een kind dat slecht slaapt of vaak buikpijn heeft voor school of zwemles kan ook bang of verlegen zijn.” Het is niet uniek dat een peuter of kleuter wat verlegen is. Wanneer trek je dan aan de bel? “Als je kind altijd met buikpijn naar school gaat, is het goed om eens langs het consultatiebureau te gaan om te onderzoeken of er een medische oorzaak is of dat angst misschien een rol speelt.” Komrij merkt dat ouders verlegenheid vaak bagatelliseren. “’Het hoort er gewoon bij’, hoor ik dan. Maar een kind kan daar écht last van hebben. Het is moeilijk om te zien dat andere kinderen met vriendjes spelen, als jij dat niet durft.”
Onderzoek naar verlegenheid bij jonge kinderen is belangrijk, omdat het op de lange termijn vervelende gevolgen kan hebben. “De kans dat erg verlegen kinderen later angststoornissen ontwikkelen is zeven keer groter”, gaat Komrij verder. “Verlegenheid is heel normaal en in de meeste gevallen niet zo erg, maar als je kind extreem verlegen is en je daar niets mee doet, is de kans op angstproblemen groot.” Volgens de onderzoeker kan erge verlegenheid een mogelijk vroeg symptoom zijn van angst. Maar hoe komt het dat een kind verlegen is? “Uit onderzoek blijkt dat angst deels genetisch bepaald is. Wanneer één van de ouders of een ander familielid een angststoornis of depressie heeft (gehad), is de kans groter dat het kind daar ook mee te maken krijgt. Daarnaast zijn meisjes over het algemeen angstiger dan jongens.”
Lees ook De juf: ‘Naarmate het jaar vorderde werd Eline hoe langer hoe stiller’
Het Cool Little Kids-project focust niet op verlegen kinderen, maar op hun ouders. “Zij hebben invloed op de manier waarop een kind zich ontwikkelt, zeker als ze nog jong zijn”, vertelt Komrij. “Verlegenheid is voor een deel aangeboren. Je kunt het niet wegtoveren, maar je hebt wel invloed op het voorkomen of in stand houden van angst.” Wees je daarom als ouder bewust van je eigen gedrag en opmerkingen. Komrij noemt een voorbeeld: “Stel, je kind is bang voor een hond op straat. Door continu te benadrukken dat een hond niet eng is, vindt een kind hem júist eng. Het werkt averechts.” Vindt je kind het spannend om van een hoge glijbaan te gaan? Zeg liever niet: ‘Pas op, wees voorzichtig’, want daarmee zeg je eigenlijk dat een glijbaan eng en gevaarlijk is.
Je kind zien worstelen in spannende of nieuwe situaties is niet makkelijk. Veel ouders hebben daarom de neiging om de angsten van hun kind weg te nemen of te vermijden. Maar dat is volgens Komrij niet verstandig. “Als je kind bij de bakker geen stukje brood durft aan te pakken en je het daarom zelf maar doet, bevestig je eigenlijk de angst van je kind. Voorkom ook het vermijden van dingen die je kind eng vindt, bijvoorbeeld door telkens met een grote boog om een hond heen te lopen. In plaats daarvan gaan jullie die angst samen aan. Verwacht niet dat je kind z’n angst meteen overwint, dat gaat in kleine stapjes.”
Wat doe je als je kind extreem verlegen is? Veel ouders weten het niet. Daarom geven de onderzoekers van Cool Little Kids ouders in twee programma’s wat simpele handvatten mee. Ze organiseren bijvoorbeeld een digitale training van zes bijeenkomsten waarin je onder leiding van professionals leert hoe angst ontstaat en met welke simpele technieken je je kind weerbaarder maakt. “Het tweede programma is een boek met wat meer algemene opvoedtips. Wij onderzoeken vervolgens of de training écht nodig is om angstproblemen op de lange termijn te voorkomen. In Australië, waar de training vandaan komt, is het een succes: elf jaar nadat ouders de training volgden, ervaren hun kinderen nog steeds minder angstklachten. Het is veelbelovend”, aldus Komrij. Is jouw peuter of kleuter verlegen of angstiger dan andere kinderen van zijn of haar leeftijd en wil je meer weten over het Cool Little Kids-project? Op de website vind je meer informatie en kun je je gratis aanmelden voor één van de programma’s. De laatste oudertrainingen vinden plaats in januari en maart 2023. Meer Kek Mama? Neem nu een abonnement en profiteer van leuke aanbiedingen!
Denise (45) had een relatie met een twaalf jaar jongere man toen ze op haar 38ste werd overvallen door een niet te stuiten kinderwens. Inmiddels is dochter Isabeau zes. Ze ziet haar vader één zondag per maand.
Olympisch schaatskampioen Irene Schouten werd een half jaar geleden moeder van haar zoontje Dirk. Inmiddels zit ze op een roze wolk, maar haar zwangerschap was allesbehalve rooskleurig.
Vriendschap en opvoeden: twee onderwerpen waar je maar beter een beetje soepel in kunt zijn. Want iedereen doet het anders – en dat is helemaal oké. Toch? Totdat blijkt dat jouw beste vriendin er stiekem heel anders over denkt…
In het televisieprogramma De Klassenavond doet Erwin een aangrijpend verhaal over zijn dochter, die hij al twaalf jaar niet meer heeft gezien. In gesprek met presentator Rob Kamphues vertelt hij openhartig over het gemis en de pijn die hij dagelijks voelt.
Van gymtassen inpakken tot zwemlessen plannen, van BSO-schema’s tot traktaties regelen: het loopt allemaal via jouw hoofd. En nu blijkt uit onderzoek dat al die mentale to-do’s niet alleen jouw brein bezetten — maar ook je relatie beschadigen.
Soms kunnen leraren niet helemaal eerlijk zijn tegen ouders. Beleefdheid en professionaliteit gaan nu eenmaal voor — en dus zeggen ze op het rapport dat je kind een “sociale persoonlijkheid” heeft, terwijl ze bedoelen dat hij of zij de hele dag door kletst.
