Beeld: Canva
Chronische vermoeidheid, migraine, angst of somberheid: veel vrouwen lopen jarenlang met klachten rond zonder de erkenning te krijgen. Bij Merle Women’s Health kijken de specialisten verder dan de symptomen en staat de hele vrouw centraal.
Milanne Schaap vertelt over haar werk als psychiater (o.a. gespecialiseerd in zwangere vrouwen met psychiatrische problematiek en hormonale problematiek) bij Merle Women’s Health:
“De start van een nieuw leven is iets bijzonders en een belangrijke gebeurtenis voor je relatie en/of gezin. De laatste jaren lijkt hier steeds meer druk op te liggen. Alles moet gaan zoals gepland of zoals je voor ogen had. Vaak worden de “negatieve” emoties vergeten, zoals angst, verdriet, teleurstelling en schaamte. Terwijl deze gevoelens er gewoon bij horen. Zwanger raken geeft veel spanning, waarna vrouwen zich afvragen: “Wat als het niet lukt?” Vervolgens volgt de zwangerschap, waarbij allerlei angsten kunnen ontstaan; zoals angst voor een miskraam, lichamelijke complicaties van moeder of kind en dan tenslotte de bevalling. Er worden op vijf verschillende manieren bevallingsplannen geschreven, maar wat als het niet zo gaat als gepland? En dan de kraamperiode, waarbij hormonen een rol spelen, zorgen over de vraag of je het goed doet? Elke vrouw met een zwangerschapswens gaat door deze fases, iedereen op haar eigen manier. Maar wat doet deze sociale druk met “gezonde” vrouwen?
En wat doet deze sociale druk met kwetsbare (zwangere) vrouwen waarbij er sprake is van psychische problematiek? Juist deze kwetsbare vrouwen die het zo graag goed willen doen, hebben vaak nare ervaring met hulpverlening. Merendeels leerden ze vanuit een onveilige hechting dat er geen ruimte is voor kwetsbaarheid. Het gevoel van “falen” of “het niet alleen kunnen doen” is onaanvaardbaar en bijna niet te verdragen voor deze kwetsbare groep vrouwen. “Niet zeuren, maar doorgaan”, dat is hun devies en leidraad. Dit maakt de kans op een depressieve stoornis groter (zowel tijdens of na de bevalling) en vaak zal de diagnose worden gemist. Jaarlijks hebben respectievelijk 3 tot 5 procent van de zwangere vrouwen gedurende de zwangerschap een depressieve stoornis en 7 tot 10 procent van de vrouwen een postpartum (na de bevalling) depressieve stoornis.
Recent had ik een jonge moeder van begin 30 jaar op mijn spreekuur. Ze was 20 weken zwanger van een tweede kindje. De moeder vertelde me dat het eigenlijk heel goed ging, ze verwachtte een jongetje en ze had al een meisje. Ze was haar gehele zwangerschap aanzienlijk misselijk. Deze “zwangerschaps”-misselijkheid was enorm beperkend voor haar functioneren en ze had zich deels ziekgemeld op haar werk. Ondertussen waren zij en haar partner ook hun huis nog aan het verbouwen, waardoor de zorg van hun dochtertje grotendeels op haar terecht kwam.
Ze kwam bij mij uit angst dat ze door alle stress na haar zwangerschap weer depressief zou worden. Na haar eerste zwangerschap was ze een jaar lang depressief geweest en had ze geen hulp gehad. Ze had niet kunnen genieten van haar dochter en ze wilde dat deze keer voorkomen. Op dat moment ging het goed, ze genoot van haar dochter en het was weliswaar zwaar thuis, maar ze kon het allemaal wel aan. Deze jonge moeder zag er goed verzorgd uit en ze was gekleed volgens de laatste mode. Er waren weinig sociaal-maatschappelijke problemen. Ze woonde samen, had een fijn huwelijk. Er waren geen financiële problemen. De misselijkheid werd na diagnostiek gekoppeld aan zwangerschap. Op het oog niets aan de hand.
Na een aantal sessies werd echter duidelijk dat ze eigenlijk ernstig depressief was. Ze groeide op in een gezin waar zij altijd voor haar broertjes en zusjes had moeten zorgen en er was geen ruimte voor haarzelf. Haar moeder was vaak ziek en vader was altijd aan het werk. Ze was door deze omstandigheden gewend om altijd maar door te gaan. Ook was ze gewend om niet op te geven en al zeker niet om hulp te vragen. Destijds was de angst bij haar om uit huis te worden geplaatst groot en ze wilde loyaal blijven aan haar ouders, die haar zo hard nodig hadden. Ook gedurende deze zwangerschap had ze het gevoel loyaal te moeten blijven aan haar partner, dochter en ongeboren zoon. Ze kon niet meer genieten en over alles lag een donkere wolk. De gesprekken met haar man en zijn hulp hielpen haar onvoldoende.
Deze cliënt bleek tijd nodig te hebben om hulpverleners te vertrouwen en toe te kunnen geven dat het eigenlijk niet zo goed ging. Ze moest haar ‘’patronen’’ loslaten die ze zo gewend was toe te passen. Ook al waren deze patronen niet goed voor haar, ze waren wel veilig en bekendr. Na hier in verschillende sessies over gesproken te hebben en psycho-educatie te hebben gegeven over het (in dit geval) verband tussen haar depressieve stoornis en de zwangerschap, zijn we naast psycho-educatie en psychotherapie met medicatie gestart.
Medicatie was voor haar een grote stap en ook hier kwamen er veel angsten en twijfels naar boven, want ze moest het immers (volgens haar patronen) toch eerst zelf proberen? Is medicatie van invloed op de baby? Kan ik dan straks nog wel borstvoeding geven? Kom ik er dan ooit vanaf? Na een aantal gesprekken besloot ze te starten met de door mij geadviseerde antidepressivum. Haar voornaamste reden was dat ze zich gehoord en gezien voelde in haar depressieve stoornis, waardoor ze het advies van de hulpverlening durfde op te volgen. Wat voor haar voornamelijk meespeelde, is dat een depressieve stoornis bij de moeder de kans op moeilijkheden bij de baby kan vergroten. Hierbij kan gedacht worden aan meer slaapproblemen, fysiologische afwijkingen, motorische afwijkingen en/of hechtingsproblemen (Field, 2011 Rogers e.a, 2020). Deze mogelijk dreigende complicaties maakten dat ze de behandeling niet alleen voor zichzelf deed, maar ook voor haar zoontje.
De psychotherapie in combinatie met de medicatie zorgde ervoor dat ze weer kon genieten en tevens namen haar lichamelijk complicaties (zoals misselijkheid) aanzienlijk af. Daarnaast verminderde de druk die ze zichzelf oplegde. Deze druk werd achteraf gezien onderhouden door haar patronen uit haar verleden. Daarbij deze druk (onbewust) gestimuleerd door haar omgeving en social media, waarbij veel draait om uiterlijk vertoon en blije gezichten. Door dit beeld los te laten, kwam er ruimte vrij voor onderdrukte emoties, zoals boosheid, schaamte en angst, maar er kwam ook ruimte vrij voor vreugde en dus ook weer ruimte om te kunnen genieten.
Bovenstaande casus laat zien hoe moeilijk het is om aan jezelf toe te geven dat je klachten hebt en dat het dus even niet zo goed gaat. Niet iedereen heeft natuurlijk een depressieve stoornis, maar de kans op depressieve stoornis lijkt toe te nemen bij zwangere vrouwen. De risicofactoren komen vaak overeen met factoren die in het algemeen een depressieve stoornis verklaren, zoals familiaire aanleg, eerdere depressieve episodes, verslaving, sociaal maatschappelijke problemen, huiselijk geweld, geen sociaal netwerk en/of steun van partner. Er zijn enkele zwangerschapspecifieke stressoren voor een depressieve stoornis, zoals zwangerschapsgerelateerde ziektes. Maar de grootste verandering van de laatste jaren is de extreme toename van het gebruik van social media. Onderzoek laat zien dat het (problematisch) gebruik hiervan samenhangt met een hogere mate van depressie-symptomen (Muskens e.a. 2023). Meer bekendheid hierover is van belang om verergering van een depressieve stoornis te voorkomen.
Vrouwen worden nog steeds niet serieus genomen in de medische wereld. Eerder vertelde Milanne’s collega Titia hoe jij wél geholpen wordt. Dat lees je hier.
Ga voor me-time met Kek Mama Magazine!
Anouk is trotse echtgenote van Erwin en mama van vier meiden: Aurélie (11), Emeline (8), Vieve (7) en Lilou (4). In hun levendige huishouden is het soms één en al chaos, maar liefde, gelach en spontane dansfeestjes voeren steevast de boventoon. Anouk deelt vol enthousiasme haar avonturen in het ouderschap.
Sombere gevoelens bij kinderen zijn niet altijd zichtbaar aan de buitenkant. Maar kinderen die van die ogenschijnlijk onschuldige uitspraken doen? Dát zijn vaak de echte zorgenkindjes. Het kunnen eigenlijk stille signalen zijn dat het emotioneel niet goed gaat.
In de zomerspecial van de podcast KINDEREN!!!! praat Qmusic-dj Marieke Elsinga met Veronica-dj Frank van der Lende openhartig over het moederschap. Beide dj’s hebben twee jonge kinderen en krijgen regelmatig de vraag: komt er nog een derde?
In de zomerspecial van de podcast KINDEREN!!!! praat Qmusic-dj Marieke Elsinga met Veronica-dj Frank van der Lende openhartig over het moederschap. Beide dj’s hebben twee jonge kinderen en krijgen regelmatig de vraag: komt er nog een derde?
In 2018 maakten Jan en Sofie Nagelkerke samen met hun acht kinderen hun debuut in het populaire programma Een huis vol. Jarenlang konden kijkers zien hoe het stel hun drukke gezinsleven combineerde met het runnen van een eigen bakkerij.
Ellen is trajectbegeleider in het voortgezet speciaal onderwijs, thrillerauteur bij uitgeverij De Fontein, moeder van Lewis en Miles (13 en 10) uit een vorige relatie en Sophia (2) en baby Aiden met haar vriend Nils. Volg haar op Instagram.
