Beeld: Canva
Weet je nog hoe jij de slappe opvoedpogingen om je heen bekeek en zwoer dat jij het anders zou doen? Niet volledig gelukt zeker? Tja, goed communiceren is nu eenmaal reuze moeilijk. Maar voor je het welzijn van je kind ook reuze belangrijk.
Joanne: Iedereen die weleens gekampeerd heeft, weet: er zijn weinig plekken waar je zo ongegeneerd kunt meegenieten van de opvoedpogingen van andere ouders als op campings. Je hoort en ziet immers alles van iedereen. Een vader die naast zijn huilende dochter hurkten zegt: “Als je nu meekomt, gaan we zo een ijsje halen.” Verderop een moeder die met rode kop een tegenstribbelende kleuter meesleept. “En nu gaan we terug naar de tent!” Voordat ik moeder werd, registreerde ik zulke taferelen amper. Maar nu ik zelf een dochter van twee jaar heb, kijk ik met interesse naar hoe andere ouders situaties aanpakken. Want laten we eerlijk zijn: we zijn allemaal die wanhopige ouder geweest die snoepgoed belooft in ruil voor medewerking. Of zich afvraagt waarom jouw kind als énige in de hele speeltuin weigert mee naar huis te komen terwijl je net een uur een schommel heen en weer hebt geduwd. Hoe reageer je op zo’n moment? Wat zeg je wel en wat niet? En is die aanpak effectief of maakt het situaties juist ingewikkelder?
Ik ben niet de enige die op zoek is naar houvast in het ouderschap. En misschien ligt het aan mij, maar de laatste jaren lijkt de rol van communicatie daar groter in te worden. Het boek How2talk2kids – Effectief communiceren met kinderen (de Nederlandstalige versie van de internationale bestseller How to talk so kids will listen & listen so kids will talk) van Adele Faber en Elaine Mazlish is een van de bestverkochte opvoedboeken op bol.com. Met vriendinnen die ook moeder zijn, bespreek ik regelmatig wat we tegen onze kinderen zeggen en hoe we dat doen. En wie een cursus of workshop op dat gebied wil volgen, hoeft niet lang te zoeken.
‘Goed communiceren werkt preventief voor het ontstaan van een heleboel problemen’, lees ik in de brochure van de cursus ‘Communiceren met kinderen’ van Amethist Developing People. Ik schrijf me in en ontdek al snel dat met problemen niet alleen uitdagingen in het dagelijks leven worden bedoeld. Het draait ook om de langere termijn. Hoe je communiceert met je kinderen heeft namelijk grote invloed op hoe zij tegen zichzelf en de buitenwereld aan gaan kijken, zegt psychotherapeut Gineke Sietsma, die de cursus geeft. “Soms geven ouders door hun taal en gedrag duidelijke opdrachten. Iedere keer dat je tegen een huilend kind zegt dat het daarmee moet stoppen, communiceer je in feite: je moet je gevoelens binnenhouden.” Volgens Sietsma kunnen kinderen op basis van taal en gedrag van hun ouders vergaande conclusies trekken. Voor Debby (35), moeder van een tweeling van drie, waren jeugdervaringen in ieder geval aanleiding om zich in bewuste communicatie te verdiepen. “Mijn ouders zeiden vroeger tegen mij dat ik goed kon leren, maar motorisch achterliep. Later begreep ik van een fysio dat er met mijn motoriek niet zoveel mis was, maar het heeft me wel jarenlang het plezier in sporten ontnomen. Zo’n fixed mindset wil ik bij mijn kinderen voorkomen. Daarom probeer ik niet hun prestaties, maar het proces te benoemen. Ik zeg bijvoorbeeld: ‘Wat ben je lekker aan het tekenen!
Volgens mij vind je het leuk, hè?’ in plaats van: ‘Wat kun je toch fantastisch tekenen!’” Volgens Haim Ginott, grondlegger van de Howtotalk-methode, zijn kinderen net nat cement: alles wat je tegen ze zegt, laat een stempel achter. “Het is onze verantwoordelijkheid om de juiste stempels te plaatsen”, zegt Heleen de Hertog van How-totalk.nl, die het boek van Faber en Mazlish vertaalde en uitwerkte tot een interactieve training. Zelf ontdekte ze de methode toen haar zoon drie jaar was en er thuis steeds meer strijd ontstond. “Ik dacht dat mijn zoon vervelend deed en híj moest veranderen. Maar de sleutel lag bij mij. Zodra ik anders ging communiceren, reageerde hij ook anders.”
Je kind helpen een gezond zelfbeeld te ontwikkelen, terwijl je ook zorgt voor meer harmonie in huis. Klinkt als een win-win-situatie, dus hoe begin je daarmee? “Een van de belangrijkste dingen is het benoemen en accepteren van de gevoelens van je kind”, zegt De Hertog. Dat klinkt simpel, maar gaat in de praktijk vaak mis. “Toen mijn zoon bang was voor zwemles, zei ik bijvoorbeeld vaak dat dat niet nodig was. Met de beste bedoelingen, maar eigenlijk communiceerde ik dat zijn gevoel er niet mocht zijn. Kinderen zijn daar sensitief voor en het gevoel wordt vaak alleen maar erger”, vertelt De Hertog. Een andere valkuil is dat we problemen van onze kinderen willen oplossen. “Vaak omdat wij er zélf buikpijn van krijgen als ze teleurgesteld, bang of verdrietig zijn”, legt Sietsma uit. “Daarmee geef je de boodschap: jij kunt geen teleurstellingen aan. En dat is onterecht, want kinderen kunnen dat heel goed.”
‘We willen problemen van onze kinderen oplossen, omdat wij er zélf buikpijn van krijgen’
Als ouders doen we er dan ook goed aan om te leren herkennen wanneer iets ons probleem is en wanneer iets een probleem van het kind is, benadrukt Sietsma. Ik denk aan wat ik zelf doe als ik merk dat mijn kind zich verveelt of sip is. Ergens weet ik wel dat het heus geen ramp is als die emoties er even zijn, toch trek ik doorgaans al mijn afleidingsmanoeuvres uit de kast om haar op te beuren. Maar volgens Sietsma help je het best door er gewoon te zijn en te luisteren. Een kunst die tegenwoordig niet veel mensen meer onder de knie hebben. “De meeste ouders zenden maar of praten te psychologisch met kinderen over hun gevoelens. Ze vragen bijvoorbeeld ‘wat het nodig heeft’. Maar die vraag is veel te ingewikkeld voor een kind. Dat moet je als ouder nou net weten.” Ook vullen we vaak dingen in. “Ouders vragen dingen als: ‘O, vind je het spannend?’ Doe dat een paar keer en een kind wordt inderdaad hartstikke bang”, zegt Sietsma.
Marinka (36), moeder van vijf kinderen, herkent de overgevoeligheid van veel ouders. “Dan zie ik een kind vallen en van de bezorgde reactie van de ouder gaat het kind alleen maar meer huilen. Natuurlijk troost ik mijn kind bij een kapotte knie, maar valpartijen horen erbij en daar hoeven we niet dramatisch over te doen”, vertelt ze. Marinka’s manier van communiceren (“ik ben niet zo van de gentle aanpak”) lijkt te botsen met dat van veel mensen in haar omgeving. “Zelf heb ik pas geleerd over mijn emoties te praten toen ik 35 was en uit een burn-out kwam, dus dat leer ik hun zeker. Maar ik heb vijf kinderen rondrennen en daardoor niet altijd tijd om te luisteren waaróm mijn kind op de tafel wil kleuren. Het mag gewoon niet, klaar. Sommige familie of vrienden vinden mij daarom streng of hard. Maar vervolgens zie ik hen er drie kwartier over doen om hun kind mee naar buiten te krijgen. Dat zou mij niet overkomen.”
“Het is een misvatting dat ruimte voor gevoelens betekent dat je geen grenzen stelt,” zegt De Hertog. “Mogelijk doordat het wordt geassocieerd met gentle parenting, wat soft en toegeeflijk klinkt. Maar in deze opvoedmethode draait het net zoveel om het accepteren van gevoelens als om het stellen van duidelijke grenzen. De Hertog: ”Als mijn kind vroeger op de bank sprong, kon ik tien keer herhalen dat ze daar nú écht vanaf moest komen. Ik dreigde. Ik waarschuwde. En op een gegeven moment ontplofte ik. Dankzij de Howtotalk-methode zeg ik nu: ‘Ik zie dat je op de bank springt. Banken zijn niet om op te springen, daar mag je op zitten. Ga je er zelf af of haal ik je eraf?’ Ik erken, stel een grens en geef een keuze. Zo kom je sneller tot een oplossing.”
Ik neem me heilig voor: voortaan ga ik gevoelens erkennen, zónder alles op te willen lossen en duidelijke grenzen stellen zonder autoritair te zijn. Maar ondanks mijn goede bedoelingen gaat het geregeld mis. Weigert mijn dochter mee te lopen? Dan druk ik haar vaak genoeg een krentenbol in de hand in plaats van een grens te stellen. Blijft ze huilen? Dan toch die speen waarvan ik net nog stellig beweerde dat die ‘alleen voor in bed’ was. Oeps. Hoe erg is het als het niet altijd lukt? Sietsma stelt gerust. “Als je structureel de zelfde fout maakt is dat jammer, want dan wordt elke keer hetzelfde ingeprent. Maar als het af en toe mislukt, is het helemaal niet erg. Kinderen zijn verbazingwekkend veerkrachtig en vergevingsgezind en kunnen daar veel beter tegen dan volwassenen. Wat telt is consistentie in je aanpak en eerlijkheid wanneer je tekortschiet: ‘Sorry voor mijn toon, ik sta achter wat ik zei, maar ik had vriendelijker kunnen zijn.’ Door je eigen fouten te erkennen, leer je kinderen meteen een waardevolle les over omgaan met mislukkingen.” Het mooie met bewuste communicatie, zegt tweeling
moeder Debby, is dat deze manier van communiceren al snel een tweede natuur wordt. “Als je eenmaal ‘het licht hebt gezien’ en begrijpt waarom het ertoe doet hoe je tegen kinderen praat, voelt het logisch om het zo aan te pakken. Het zit er nu zo in dat ik zelfs tegen mijn honden zeg: “Ik zie dat je dit vervelend vindt.”
Ga voor me-time met Kek Mama Magazine!
Leerkrachten weten: de start van het schooljaar is het moment om goede gewoontes aan te leren die kinderen later in de klas flink vooruit helpen.
Lekker afkoelen in de zee of het zwembad staat garant voor dikke pret, maar soms ook voor dikke tranen – van het lachen of van het huilen.
Het zomerseizoen van Een Huis Vol loopt bijna op z’n eind, maar niet zonder een laatste dosis gezelligheid en bijzondere momenten bij de familie Bakhcha.
Lekker afkoelen in de zee of het zwembad staat garant voor dikke pret, maar soms ook voor dikke tranen – van het lachen of van het huilen.
We kennen ze allemaal: die ene vriendin die keer op keer verliefd werd op de verkeerde man. Charmante praatjesmakers, mysterieuze types of gewoon regelrechte bad boys. Volgens de sterren is dat geen toeval: sommige moeders hebben er simpelweg een handje van om steeds weer te vallen op het verkeerde type.
Actrice en content creator Carolien Spoor (37) is moeder van Otis (7) en Elias (5). Na achttien jaar met haar jeugdliefde Jon bewandelt ze nu haar eigen pad en dat voelt goed. Meer dan.
