Beeld: Canva Pro
Sommige vriendschappen gaan een leven lang mee, bij andere zit er een houdbaarheidsdatum aan. Maar wat als de relatie niet vanzelf uitdooft en de afspraakjes steeds meer een opgave worden? Waar zit die ‘ontvolg’-knop in real life?
“Wil jij om vijf uur, nee doe maar half vijf, naar beneden komen en zeggen dat we moeten gaan?”, instrueerde ik mijn vriend in de uren voordat niet-meer-zo-goede vriendin J langskwam. We moesten echt weg. Dat was niet gelogen. Maar die afspraak had ik wel bewust vroeg gepland zodat het bezoekje van vriendin J niet uit kon lopen. Omdat ik als een berg tegen ‘weer eens gezellig een wijntje drinken’ opzag. Misschien herken je het. Zo’n vriendin waar je eigenlijk niet meer op zit te wachten. De redenen daarvoor kunnen uiteenlopen, maar wat je reden ook is: het gevolg is vaak hetzelfde. En hoewel wijn bij de date echt wel wat verzacht, spreek je liever niet meer af.
Misschien had je al een vermoeden, maar ik ben geen held in confrontaties. Niet op het werk en niet in vriendschappen. Nergens, behalve achter het stuur. Als je mijn opgestoken middelvinger een juiste manier van confronteren vindt, tenminste. Dus iemand in het ooit zo vertrouwde gezicht kijken en zeggen dat ik haar aanwezigheid in mijn leven niet meer zo nodig vind? Nee, dan kies ik liever voor the easy way out: strooien met smoesjes, me verschuilen achter druk-druk-druk (wat niet helemaal onwaar is) en het contact steeds een beetje verder terugschroeven. Net zolang tot die ander de hints begrijpt.
Maar de hints werden niet begrepen. En zo zat ik me die middag, terwijl de vriendin doorratelde over haarzelf, af te vragen wat botter was: mooi weer spelen en daarna niets meer laten horen óf recht voor z’n raap zeggen dat de vriendschap wat mij betreft over was. Ik koos voor het eerste. Daarna heeft J nog weleens geappt, maar niet meer met de vraag om af te spreken. Wellicht was ik non-verbaal toch duidelijk geweest (ik zweer, ik heb geen middelvingers opgestoken) of had ze zo haar eigen redenen. Feit is dat het toen klaar was. Als we elkaar nu tegenkomen zeggen we hoi, of liever nog doen we alsof we elkaar niet zien.
Het voelt niet heel volwassen: een vriendschap laten doodbloeden. Volgens hoogleraar Beate Völker valt dat wel mee. En zij kan het weten, want zij heeft ervoor geleerd. Als hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Utrecht heeft zij meerdere onderzoeken naar het fenomeen vriendschap gedaan; ze schrijft er nu zelfs een boek over. Völker waarschuwt om het te snel uit te maken met een vriendin. “Uit onderzoek weten we namelijk dat vriendschappen die verwateren op een later moment vaak toch weer opgepakt worden.” Als je die vriendschap echt verbroken hebt, gaat dat lastiger. “Dan is er ongemak, het is een beslissing die niet makkelijk terug te draaien is.”
Het echt uitmaken raadt Völker alleen aan als de balans scheef is. Als je zelfs de laagste stand van onderhoud niet meer op kan brengen en de vriendin in kwestie meer blijft verwachten. “Het is wel zo fijn en eerlijk om dat uit te spreken. Dat is natuurlijk geen leuke boodschap, maar één keer iemand teleurstellen is beter dan diegene steeds opnieuw de deksel op de neus laten krijgen.” Dat een vriendschap echt opgezegd wordt, ziet Völker verder alleen gebeuren wanneer er iets voorgevallen is of je een vriendin echt niet meer begrijpt bij keuzes die ze maakt. “Dan wil je je uitspreken en je zegje doen.”
Lorena (34) kiest voor de directe aanpak en heeft al twee keer een vriendschap uitgemaakt. “Ik ben het type hart op de tong. Als je niet meer wil omgaan met een vriendin, moet je dat gewoon zeggen. Een partner hou je toch ook niet aan het lijntje? Een keer heeft een vriendin me echt gekwetst, ik kón niet anders dan haar daarop aanspreken. Bij de andere vriendin was er niets bijzonders gebeurd, maar het begon me op te vallen dat ze alle energie uit me zoog. Dat was al tijden zo, maar eerder kon ik daar het geduld wel voor opbrengen. Ik heb eerlijk gezegd dat zij een glas-half-leeg-type is en dat dat niet matcht met mijn instelling. Dat was niet leuk om te doen, maar ik trek liever de pleister er in één keer vanaf dan dat ik het door laat etteren. Mijn vriendin was wel wat gepikeerd, maar ik kan mezelf tenminste recht in de spiegel aankijken.”
Als je gezellig met een vriendin kletst, gebeurt er fysiek van alles: zo wordt het gelukshormoon oxytocine aangemaakt en daalt het stresshormoon cortisol. Bij een vriendin voel je je gezien en gehoord. Een vriendschap zou dan ook een positief effect op je moeten hebben. Als dat niet zo is, kun je er niet omheen om dat te zeggen, aldus Völker. “Al kan het ook subtiel, door het bij jezelf te houden. Je schiet er niets mee op om een ander verdrietig te maken of te kwetsen.” Vaker versloft een vriendschap van twee kanten, ziet Völker. “Je hebt elkaar al een tijdje niet gezien en je voelt ook niet heel sterk de behoefte om af te spreken – wat houdt je dan tegen om het even zo te laten? Als je een vriendschap niet verbreekt maar langzaam laat verwateren is het makkelijker weer terug te halen.” Er is niets kapotgemaakt, alleen tijdelijk in de koelkast gezet.
De gemiddelde vrouw heeft zo’n twee à drie hechte vriendschappen, met daaromheen een schil van tien tot 25 lossere vrienden, blijkt uit onderzoek. Völker legt uit: “Als ik je over vijf jaar vraag wie je beste vriendinnen zijn, is de kans heel groot dat je andere namen noemt dan wanneer ik het nu vraag. Dat betekent niet dat je ruzie gaat krijgen of die mensen nooit meer ziet, maar zij zijn, misschien alleen tijdelijk, naar de buitenste schil verhuisd. En dat is prima, zo werkt dat met vriendschappen. Die zijn dynamisch.”
Tessa (38) herkent dat. “Mijn beste vriendin ken ik al vanaf de kleuterklas. We kwamen tegelijk op school, hebben ons aan elkaar vastgeklampt en acht jaar lang niet meer losgelaten. Toen we allebei naar een andere middelbare school gingen, kreeg ik andere vriendinnen. Ik heb haar toen ruim zeven jaar niet gezien, maar toen zij verkering kreeg met een vriend van mijn vriend, pakten we de draad weer op. Die relaties zijn allang uit en onze vriendschap heeft in de jaren meerdere dipjes gehad. Maar drie jaar geleden kwamen we elkaar weer tegen, allebei kinderen, allebei getrouwd en we zien elkaar nu weer wekelijks. Ik ben blij dat ik nooit tegen haar gezegd heb dat ik haar vriendschap niet meer wilde, want we zijn nu weer hartstikke hecht.”
Vrienden voor het leven waren jullie tot… het leven ertussen kwam. Uit onderzoek blijkt dat het vaak levensfases zijn die ervoor zorgen dat vriendschappen onder druk komen te staan. Een nieuwe partner, een verhuizing of het krijgen van een kind. Het ouderschap kan je hele wereld op zijn kop zetten; logisch dat dat doordreunt in je vriendschappen. Soms is dat positief en verdiept de vriendschap zich, als je vriendin waardevolle tips geeft en support biedt, bijvoorbeeld. Soms gaat het de andere kant op: een vriendin begrijpt niet dat je druk bent, of veranderd bent. Of de energie die je altijd had om naar haar verhalen te luisteren is er niet meer. Niet zo gek met gebroken nachten of de dagelijkse driftbuien van je peuter. Het is vooral de vriendin zonder kinderen die ondervindt dat de spontane afspraken tot het verleden behoren. Wil je die vriendin aangehaakt houden, adviseert Völker een vast moment te zoeken om af te spreken. Anders komt het er niet van.
Met jonge kinderen komen er ook verse vrienden je leven in gewandeld. Ouders van klasgenootjes van je kinderen. Je zult ze niet allemaal even graag zien, maar met sommigen heb je een klik. En dan zul je zien dat die ene leuke moeder steeds wat vaker blijft hangen bij het ophalen van haar kind, tot jullie er maar bij gaan zitten en een koffietje pakken. Völker licht toe: “Vriendschap kent geen regels zoals een liefdesrelatie. Je mág nieuwe vrienden maken. En je mag die verkiezen boven je oude vrienden, er zitten immers maar 24 uur in een dag. Vriendschap is niet exclusief, toch denken we vaak wel exclusief. Je zegt niet gauw: ‘Ik ga je iets minder zien want ik heb een nieuwe vriendin en ik ga kijken of ik het daar leuker mee heb.’ We hebben daar geen taal voor. En gelukkig maar, want als de nieuwigheid van die vriendin af is, kun je zomaar terugverlangen naar je vroegere maatje.” En zolang jij die vriendschap niet verbroken hebt, zit zij gewoon rustig in je buitenste kring van vrienden en hoef je haar alleen maar terug naar binnen te roepen. En wie weet hebben jullie het dan ineens weer net zo leuk als vroeger.
Dit artikel stond eerder in Kek Mama 4 ‘Cozy Christmas’.
We doen het allemaal wel eens: een zak vol cadeautjes met Sinterklaas en iets extra’s met Kerst. Want: kinderen blij, wij blij. Maar té veel cadeautjes geven, kan op de lange termijn nadelen hebben.
Melissa Pieters (33) is getrouwd met Bilal (34), moeder van drie jonge kinderen (9, 6 en 2), influencer (@melisspieters op Instagram) en een bekeerde moslima. Hoe vliegt zij de decembermaand aan?
Geen zin om voor de hele bubs te cateren of te bemiddelen in politieke discussies: er zijn genoeg redenen om kerst een keertje te ontvluchten. Dat lukt de een beter dan de ander, weet Hester Zitvast. Want niet iedereen is bestand tegen smeekbedes van de familie.
Het worden bijzondere feestdagen voor Anne-Marie Rozing en vriendin Laura. Ze vieren voor het eerst kerst met hun zoontje Jules in hun midden. En die knusse kerstdagen gaan niet voorbij zonder leuke tradities. Wij spraken Anne-Marie over de kerstplannen met baby Jules.
Een Huis Vol is terug, dat betekent de hele kerstvakantie weer genieten van de chaos van de families Lopez, Bal, Bakcha en Blom. Vinden we heerlijk, want dan valt ons eigen huishouden opeens wel mee.
Het is de baby zelf niet aan te rekenen, maar zo’n pasgeborene haalt wel je hele leven overhoop, inclusief je vriendschappen. Welke het overleven en welke sneuvelen, dat is van tevoren niet te voorspellen. Dat weet journalist Laurien als geen ander.
