Als je kind een eetstoornis heeft: ‘Soms herkende ik mijn eigen kind niet meer’

Milou (49), getrouwd met Willem (53), moeder van drie kinderen.

“Toen de kinderarts ons vertelde dat ze vermoedde dat Daan een eetstoornis had, was ik helemaal beduusd. Ik voelde aan alles dat er iets met hem aan de hand was, maar dit had ik nooit kunnen bedenken. Er gingen eigenlijk maar een paar weken vooraf aan dat moment in haar spreekkamer. Begin december 2019 viel het me op dat Daan – hij was toen tien – ander gedrag vertoonde. Ik zag hem vaak bij de verwarming staan, omdat hij het zo koud had. Toen hij aangaf dat hij ook last had van zijn buik, ging mijn man met hem naar de huisarts. Daar bleek dat hij ondertemperatuur had en er werd gedacht aan een verstopping. Hij kreeg een zakje mee om zijn darmen op gang te krijgen.
 

Ondertemperatuur

Maar mijn gevoel dat er iets niet pluis was nam niet af. Net voor de kerstvakantie gingen we met vrienden de duinen in voor een workshop schapen drijven. Daan stond de hele tijd met opgetrokken schouders en zijn armen over elkaar, zo koud had hij het. Met kerst zat ik met een zwaar gevoel naar hem te kijken. Wat was er toch aan de hand? Toen hij met oud en nieuw niets wilde eten, wist ik dat ik actie moest ondernemen.

Begin januari ging ik alleen naar de huisarts. Ik was niet in paniek, maar heb wel aan de noodrem getrokken: Daan gedroeg zich anders dan ik van hem gewend was en hij had nog steeds ondertemperatuur. Het was ook net of hij niet meer goed kon nadenken. De gedachte aan een hersentumor schoot weleens door me heen. De huisarts heeft me meteen doorgestuurd naar een kordate kinderarts. In het ziekenhuis werd Daan gewogen, zijn hartslag en temperatuur werden gemeten en er werd bloed geprikt. Wat hij toen woog weet ik niet meer, maar als ik hem knuffelde, voelde ik geen vetjes meer.
 

Dwangmatig gedrag

Tot die tijd deed Daan alsof er helemaal niets met hem aan de hand was. Pas toen we samen tegenover de kinderarts zaten, leek de ernst van de situatie tot hem door te dringen. Hij was te licht voor zijn lengte en zijn leeftijd. De kinderarts benoemde duidelijk dat ze aan een eetstoornis dacht, maar om andere aandoeningen uit te sluiten kreeg hij ook een MRI-scan. Daarop was niets te zien. Ook stuurde ze ons direct door naar een diëtist, voor een dieet op maat. Daan ging acuut in verzet, hij gedroeg zich heel dwangmatig, wilde niet eten wat hem werd voorgeschreven en bleef afvallen. Toen kwam pas echt het besef waar we in waren beland: onze zoon had een eetstoornis.

Daan werd meteen nauwlettend in de gaten gehouden, in het begin moest hij elke dag naar het ziekenhuis. Zijn hartslag, temperatuur en gewicht mochten niet te laag worden. Bloedprikken was niet te doen; omdat hij zo dun was, was dat heel gevoelig. Een paar weken later was hij te licht en te zwak om nog naar school en naar voetbal te gaan. Het ging zo slecht dat we besloten niet op vakantie te gaan. Ik vond het fijn dat zijn broer en zus met vrienden mee konden. Zij waren zich ook helemaal te pletter geschrokken, zo konden ze er heel even uit. Willem en ik bleven natuurlijk thuis, bij Daan.

Op dat moment gijzelde zijn ziekte ons hele leven. Hij moest eten en mocht geen energie verbruiken. Meer dan een filmpje kijken op de bank zat er niet in. Alles stond in het teken van zijn ontbijt, lunch en avondeten. Die eetmomenten waren vreselijk. Hij verzette zich tegen zijn dieet, wij probeerden hem er dwangmatig toch aan te houden. Want we moesten zorgen dat hij niet verder zou afvallen en langzaam ook weer wat zou aankomen. Wat de diëtist voorschreef, móest er op een dag in. Daar mochten we geen concessies in doen, hoe hard hij ook probeerde te onderhandelen. Ik heb in mijn hele leven nog nooit calorieën geteld en nu was ik met niets anders bezig. Willem en ik hadden als missie Daan weer op de rit te krijgen, daar moest alles voor wijken. Tegelijkertijd werkt het niet om er totaal geobsedeerd mee bezig te zijn. Dat is heel dubbel. Het is de hele dag balans zoeken op een wiebelig koord.
 

Lees ook
Moeder wordt emotioneel door déze opmerking van haar 8-jarige zoon >
 

Verklaring

De eerste weken voelde ik me nog weleens eenzaam en zocht ik naar een verklaring: wat ligt ten grondslag aan de eetstoornis van mijn zoon? In de zomer van 2018 is zijn oma overleden. Dat was pittig voor mij, Daan zag mijn verdriet. Ik piekerde over spanningen tussen Willem en mij. Waren we te gestrest met ons werk bezig geweest? Hoezo maakte ik me überhaupt druk om werk, terwijl mijn kind zo ontzettend ziek was. Dat schuldgevoel knaagde, ook al wist ik dondersgoed dat het geen enkele zin had.

Ik voelde me machteloos en gefrustreerd. Boos op de stoornis, boos dat dit gebeurde. Ik denk dat hij superonzeker was en zich geen raad wist met de gevoelens die hem overweldigden. Bij Daan heeft social media of maatschappelijke druk geen invloed gehad, hij was totaal niet bezig met zijn uiterlijk. Ik zie het zelf als een verkeerde afslag die hij heeft genomen. Het ging hem niet om dunner worden, niet eten was een methode om ergens grip op te krijgen. Bovendien: als je minder eet, voel je minder. De energie die hij had ging naar zijn vitale organen, zoals zijn hart en darmen. Niet naar zijn hersenen, die werden niet gevoed. Dat zorgde ervoor dat hij niet meer goed kon nadenken.

Wij hebben het geluk gehad dat de juiste mensen op tijd op ons pad kwamen. We hadden vrij snel een team op de rit, dat is echt essentieel. Anders verlies je tijd en verliest je kind gewicht. Hoe lichter een kind is, hoe lastiger het wordt om hieruit te komen. Het wordt ook steeds gevaarlijker, omdat het denkvermogen verder achteruitgaat. Soms herkende ik mijn eigen kind niet meer, het was alsof de stoornis hem had overgenomen. Hij wilde bijvoorbeeld geen boterham met pindakaas, maar wel met jam, omdat daar minder calorieën in zitten. Zo ziekelijk was het. Waar we echt geluk mee hebben gehad is dat hij wel binnenhield wat hij at. Daan was extreem mager, maar gelukkig is hij nooit zo veel afgevallen dat hij in het ziekenhuis moest worden opgenomen, daar bleef hij net vijf kilo boven.
 

Een monster in zijn hoofd

Het team was er overigens niet alleen voor Daan, maar ook voor ons. Samen met de artsen bepaalden we een koers, Willem en ik bleven overeind door daaraan vast te houden. Een van de artsen was kinderarts Annemarie van Bellegem, zij is onder andere gespecialiseerd in eetstoornissen bij kinderen. Zij leerde me dat ons kind een enorm probleem had, hij zat als een rat in de val. Wij hadden als ouder de opdracht om hem hier ongeschonden uit te krijgen en daarbij de eetstoornis de nek om te draaien.

Er zat een monster in zijn hoofd dat op hem inpraatte. De stoornis is meer dan niet willen eten, het gaat om dwangmatig gedrag. Ook dat mentale stuk moest verholpen worden. Aanvankelijk waren er enorme wachtlijsten voor psychologen. Gelukkig heeft Daan niet lang op hulp hoeven wachten. Toen dat allemaal was geregeld, werd ik pas een beetje rustiger.
 

Lockdown

Een paar weken nadat Daan thuis kwam te zitten, kwamen we in de eerste lockdown en gingen alle scholen dicht. Dat was voor hem eigenlijk wel fijn. De hele klas kreeg online les en daar kon hij vanaf de bank prima op aanhaken. Daan heeft leuke vriendjes, die kwamen de hele tijd langs met spelletjes. Zijn hele voetbalteam kwam een shirt brengen. Hij kreeg veel bezoek en genoot er ook van. Bewust hebben wij nooit het woord anorexia in de mond genomen, we wilden niet dat iemand op die term zou gaan googelen. Als een vriendje vroeg was er aan de hand was, zei Daan dat hij moest aansterken omdat hij te veel was afgevallen. Zijn meester heeft in de klas wel uitgelegd dat hij problemen had met eten. Soms heb ik hem ook wel stevig toegesproken: ‘Daan, een kind met kanker heeft geen keuze, jij wel.’ Hij vond het afschuwelijk als ik dat zei.
 

Net op tijd

De keuze om niets te eten bracht hem niets behalve ellende. Daar moest hij mee stoppen. Dus bleef ik herhalen: ‘Als je niets eet, ben je ziek. Dan kun je niet naar school, niet naar voetbal, niets. Alleen goed eten en drinken helpt je hiervan af.’ Soms werd ik zelf horendol van de herhaling. Ik heb hem altijd de bevestiging gegeven dat we van hem houden, dat we er altijd voor hem zijn en dat we niets liever willen dan dat hij hieruit komt. Dat de oude Daan terugkomt.

In de lockdown hadden we alle tijd, aandacht en liefde voor hem. Beetje bij beetje zag ik hem ontspannen. Heel langzaam werd hij sterker, binnen een week of acht voelde het alsof we in de lift zaten. Daan wilde niets liever dan terug naar school, als die weer open zou gaan. Dat lukte. Natuurlijk vond ik het spannend om hem los te laten. In het begin hield zijn meester in de gaten of hij zijn brood at. Dat vond hij vreselijk. Toen zag ik zijn eigen motivatie. Dat was een belangrijk moment, voor ons allemaal. Daan gaf aan dat het hem ging lukken, hij wilde de stoornis achter zich laten.

Het monster dat in de weken voor kerst in zijn hoofd was gekropen was een paar maanden later – net voor de zomer – verslagen. We gingen met een gezond kind op vakantie. Dat zit ’m naar mijn idee in de veerkracht van zo’n jong kind en het feit dat hij steeds ver genoeg boven het gewicht zat waarop iemand wordt opgenomen in het ziekenhuis. Als hij nog verder was afgevallen, had het herstel waarschijnlijk ook langer geduurd. Hij heeft net op tijd de bocht genomen. Ik heb niet het gevoel dat er nog gevaar op de loer ligt.

Dat Daan de eetstoornis heeft overwonnen, heeft hem zelfvertrouwen gegeven. Hij is stabiel, zowel mentaal als fysiek. Toen we midden in de nachtmerrie zaten, kon ik me niet voorstellen dat het leven ooit weer als vanouds zou worden. Dat is het nu wel, hij heeft geen dwanggedachten meer. Daan eet wel graag gezond, maar schuift ook chips en taart naar binnen. Mijn zoon geniet weer, en gelukkig ook van eten.”
 

Hier lees je een interview met kinderarts Annemarie van Bellegem over het herkennen en behandelen van eetstoornissen bij kinderen.
 

Dit artikel staat in Kek Mama 12-2021.

Nog meer Kek Mama?
Volg ons op Facebook en Instagram. Of neem een abonnement >